گروه نرم افزاری آسمان

صبر داروی گیاهی برای درمان تعداد زیادی از بیماریها





شرح تحقیقات علمی جدید در مورد آثار شفابخش صبر

صبر که نام علمی آن‌Aloe vera یاAloe Barbadensis می‌باشد یک گیاه شیره‌دار چند ساله از خانواده سیر و پیاز(Liliaceae) و بومی افریقا و به‌طور کلی مناطق حارّه است و یکی دو گونه آن در بلوچستان ایران نیز می‌روید.

مشخصات

برگهای آن، که از سطح زمین خارج می‌شود بلند، شمشیری، نوک‌تیز، گوشتی و شیره‌دار است. یک ساقه گل دهنده دراز دارد که در انتهای آن گلهای زرد رنگ قرمز به‌طور گروهی در ماههای تیر تا مهرماه ظاهر می‌شوند.

تاریخچه

تاریخ شناخت صبر به روزگاران کهن برمی‌گردد. ظاهرا چند هزار سال قبل برای اولین بار در جزیره‌Cape verda در سواحل غرب سنگال یا اطراف آن نواحی شناسایی شده و قرنها بعد در مصر، صحرای عربستان، هند و جنوب ایران دیده شده
ص: 58
است و امروزه به علت مصرف دارویی وسیع آن در تمام مناطق حارّه عالم کم‌وبیش پراکنده است و برای تهیه دارو از عصاره یا از ژله برگهای آن استفاده می‌شود.
ساکنین ناحیه قدیم آشور از عصاره رقیق صبر به صورت یک آشامیدنی برای رفع سوءهاضمه و نفخ روده می‌خوردند. مصریها و کلدانیها و قوم بنی اسرائیل از عصاره گیاه صبر به عنوان یک داروی مقدس استفاده می‌کردند. طبق اعتقادات یهود، گونه‌های گیاه صبر را خدا کاشته است. داود نبی در کتاب زبور خواص ما فوق طبیعت و معجزه آسای صبر را به مخلوق معصوم نسبت می‌دهد. در کتب مقدس مسیحیان در انجیلها آمده است که پس از به صلیب کشیده شدن، بدن حضرت مسیح در یک کفن از کتان که در آن مخلوطی از مرّمکی 88] و صبر به وزن 50 کیلوگرم ریخته شده و آن را یکی از حواریون قشری و یا شاید ریاکار به نام نیکودموس 89] تهیه کرده بود، پوشیده شده است.

مصارف دارویی صبر در عصر حاضر در مناطق مختلف عالم

قبایل بومی افریقا صبر را در مصرف داخلی و خارجی برای درمان ناراحتیهایی در مورد انسان و حیوان به صورت دم کرده، عصاره، ژله، جوشانده و یا پماد مصرف می‌کنند و معتقدند که برای رفع ناراحتیهای زایمان، از شیر گرفتن کودکان، بیماریهای آمیزشی، اختلالات بینایی، اختلالات عادت ماهیانه، تبهای آنفلوانزا، گزش مار، دندان درد، مننژیت، دل درد، جانور و انگل معده و روده، سل، التیام زخمها و رفع یبوست و بواسیر مفید است.
در هند و پاکستان صبر برای رفع یبوست و رفع ناراحتیهای معده و رفع تأخیر
ص: 59
عادت ماهیانه در سنین قبل از یائسگی تجویز می‌شود.
در هند از عصاره صبر برای بهبود بینایی چشم و رفع تورم غده‌ای شکم و طحال استفاده می‌شود. در گواتمالا دم کرده عصاره برگهای صبر را مخلوط با آب برای رفع سردرد مصرف می‌کنند و از کمپرس آن روی پیشانی نیز استفاده می‌کنند و ژله تلخ آن را برای از شیر گرفتن بچه‌ها روی پستانها می‌مالند که در ایران نیز سابقا مرسوم بود.

ترکیبات شیمیایی صبر

ذکر تمام انواع ترکیبات شیمیایی صبر کاری است بس دشوار زیرا دارای ترکیبات بسیار متعدد و متنوع و پیچیده‌ای است. یک لیست ساده از ترکیبات مهم شیمیایی آن به شرح زیر می‌باشد:
پولی ساکاریدها[90]، تاننها[91]، استروئیدها[92]، اسیدهای آلی، منیزیم لاکتات 93]، آنترا گلی کوزیدها[94]، رزینها، آنتی بیوتیک، انواع آنزیمها، پروتئین، انواع مواد معدنی، اسیدهای آمینه، هورمونهای التیام دهنده زخمها، ساپونینها، انواع ویتامینها، محرکهای بیوژنیک 95]، عناصر و مواد دیگری نیز نظیر لینین 96]، مونو سولفونیک اسید[97] و یک آنزیم خیلی نزدیک به آلفا آمیلاز[98] که خاصیت نفوذی و دردکشی آن بخصوص در موارد آرتروز و ناراحتیهای مربوط به آن معروف است.
در سالهای اخیر یک ماده مهم دیگری از ژله صبر جدا شده به نام آسه‌مانان 99].
آسه‌مانان با زبان ساده یک هیدرات کربن پیچیده‌ای است که دارای خاصیت مضاعف تحریک سیستم دفاعی بدن و در عین حال ضد ویروس می‌باشد. آسه‌مانان یک عامل
ص: 60
مقتدر درمان‌کننده و التیام بخش است.
بعلاوه در صبر گونه‌A -vera مواد آلوئین 100]، ایزو بار بالوئین 101]، امودین 102] و در عصاره برگهای گیاه موادی از مشتقات انتراکینون 103] مانند امودین و کریزوفانیک اسید[104] مشخص شده است. در برگهای گوشتی آن اورونیک اسید[105] و اکسیداز و کاتالاز[106] و انواع قندها یافت می‌شود.
ماده آسه‌مانان از مواد مهم صبر است و مکانیسم آثار درمانی آن از سه جنبه قابل توجه است.
اولا یک عامل محرک قوی اینترفرون است 107] و معمولا پس از چند ساعت از وارد شدن ماده آسه‌مانان به بدن، فعالیت اینترفرون در سطح بالایی مشاهده می‌شود. ثانیا ماده آسه‌مانان با ناراحتیهای ویروسی نظیرHIV [108] و بیماری ویروسی نیوکاسل 109] و انفلوانزا مبارزه می‌کند. ثالثا آسه‌مانان یک محرک قوی سیستم دفاعی بدن است که از طریق تحریک و افزایش فعالیت ماکروفاژ[110] عمل می‌کند ضمنا تولید ماده اینترلوکین 111] را نیز تحریک می‌کند. اینترلوکین پروتئینی است که از جنبه‌های مختلفی در سیستم دفاعی بدن مؤثر است. بالاخره آسه‌مانان از نظر تحریک فعالیت سلولهای نسوج نرم مغز استخوان مورد توجه است.
ص: 61

تحقیقات کلینیکی صبر

یک تحقیق جالب در مورد تأثیر ماده آسه‌مانان در تحریک سیستم دفاع بدن در دانشکده دامپزشکی ایالت تکزاس انجام شد. در این تحقیق دو گروه موش بررسی شده‌اند. در یک گروه ماده آسه‌مانان به موشها تزریق شد، ولی به گروه شاهد هیچ ماده‌ای تزریقی نشد. سپس در بدن هر دو گروه سلولهای سارکوما[112] کاشته شد. این تحقیق 60 روز به طول انجامید. 48 روز پس از آغاز آزمایش تمام موشهای گروه شاهد مردند. ولی پس از 60 روز 40 درصد موشهایی که آسه‌مانان به آنها تزریق شده بود هنوز زنده بودند و حتی بعد از ایجاد آلودگی مجدد با سلولهای سارکومای بدخیم توموری ظاهر نشد. این بررسی تأثیر جالب آسه‌مانان را در تقویت و تحریک سیستم دفاعی بدن نشان می‌دهد. و ان شاء الله نظیر این مطالعات در مورد انسان نیز همین نتایج را خواهد داد.
آزمایشهای اخیر نشان داده‌اند که صبر بر روی سیستم هاضمه تأثیر دارد و این موضوع موجب محبوبیت این گیاه شده است. همچنین مشاهده شده است که عصاره این گیاه از طرق مختلف بر تقویت و فعالیت سیستم هاضمه اثر می‌گذارد.
به عنوان مثال در یک آزمایش که در مؤسسه تحقیقات علوم و پزشکی‌Linus Pauling انجام شد، 5 نفر مرد و 5 نفر زن داوطلب شده‌اند. این آزمایش یک هفته طول کشید. در آغاز و در انتهای آزمایش نمونه‌های مدفوع و ادرار داوطلبان گرفته شد. تنها تغییری که در طول آزمایش در رژیم غذایی داوطلبان داده شد، اضافه کردن عصاره صبر بود. یعنی رژیم غذایی آنها تغییری نکرد جز آنکه فقط روزی سه بار و هر بار 180 گرم عصاره صبر به رژیم غذایی هریک از داوطلبان اضافه شد. در انتهای آزمایش در نمونه‌های ادرار و مدفوع آنها تغییرات بسیار قابل توجهی مشاهده شد.
هضم و جذب پروتئین اضافه شده و تخمیر کاهش یافته بود.
ص: 62
در مورد اسید معده، عصاره صبر اثر قلیایی داشته و سطح اسیدیته(PH) روده را بهبود می‌بخشد. بعلاوه صبر دارای اثر ضد باکتری و ضد قارچ است. خاصیت صبر در مورد تعدیل اسید معده مشوق دانشمندان برای انجام تحقیقات متعددی در مورد مفید بودن آن برای زخمهای معده شده است. در امریکا محققی به نام‌Julian Blitz مصرف ژله صبر[113] را روی 12 بیمار که از زخم معده رنج می‌بردند آزمایش کرد، در این آزمایش هیچ نوع داروی دیگری به کار نرفته است و کلیه بیماران تنها با مصرف ژله صبر کاملا بهبود یافته‌اند. آزمایشهای دیگری نیز همین اثر را نشان داده‌اند. در نتیجه ژله صبر به علت فعالیت قلیایی که دارد برای این بیماری مفید است.
اخیرا دکترTerry L .Pulse در مرکز پزشکی تکزاس 114] یک خاصیت دارویی دیگر را در مورد عصاره صبر مورد بررسی قرار داده است. دکترPulse در این آزمایش ملاحظه کرده است که یکی از عواملی که در پیشرفت‌HIV مثبت به بیماری‌AIDS مؤثر است تغذیه ضعیف است. برای این بررسی 29 نفر داوطلب بیمار را انتخاب و مطالعه نمود که آیا بهبود تغذیه در برگشت بیماری و جلوگیری از پیشرفت آن مؤثر است یا نه. در این آزمایش به کلیه بیماران مکمل مغذی‌EFA [115] به صورت پودر در کپسولهایی به اضافه عصاره صبر داده شد. مطالعه 180 روز طول کشید، در 90 روز اول آزمایش 27 نفر از بیماران به‌طور محسوسی به میزانهای متفاوتی بهبود یافتند و پس از 180 روز 100 درصد بیماران در سطوح مختلفی بهبود پیدا کردند.
فعالیت سلولهای(T -Cell) T در تعدادی از بیماران افزایش یافته و در تعداد دیگری کاهش محسوسی در آنتی ژنها[116] دیده شد. اسهال و لاغر شدن کلیه بیماران تا حدود زیادی حالت عادی پیدا کرد.

سایر موارد کاربرد صبر

خواص درمانی صبر آن قدر زیاد است که در این مختصر نمی‌گنجد. مثلا بیماری
ص: 63
[117]Periodontitis با استفاده مستقیم از ژله صبر درمان شده است. همچنین در مورد پیله و آبسه دندان مفید است و در آغاز کرم خوردگی دندان از پیشرفت آن جلوگیری می‌کند. مسواک کردن لثه‌ها با کمی ژله صبر هرچند گاه یک بار به تقویت لثه‌ها کمک می‌کند و مانع لق شدن دندانها می‌شود. اگر دهان هر روز صبح با حدود 60 گرم صبر مایع شسته شود از کرم خوردن و خالی شدن دندانها جلوگیری می‌شود یا کاهش می‌یابد و بوی بد تنفس هم کنترل می‌شود.
نورولوژیست‌ها یا متخصصان سیستم اعصاب مرکزی در شوروی سابق،Cerebrolysin ، ویتامین 12 یا ویتامین 6 و عصاره صبر را به نوزادان طبیعی حیوانات و همچنین به نوزادانی که در شرایط محدودیت اکسیژن متولد شده بودند تزریق کردند. آزمایشها و تحقیقات نشان داده است که این فرمولها رشد عروق خونی مویین مغز و رشد برخی از سلولهای کورتکس 118] مغز و سلولهای 119]Cerebellum را تحریک کرده و همچنین دانسیته شبکه عروق موئین کورتکس را افزایش می‌دهد.
نوزادان جانوران که در حالت اختناق متولد می‌شوند در این قسمتهای مغز مشکلات فراوانی دارند ولی وقتی مخلوط یاد شده مرتبا به آنها تزریق شود رشد طبیعی و نرمال در این قسمتهای مغز مشاهده می‌شود متخصصان سیستم اعصاب مرکزی معتقدند که این فرمول در مورد کودکانی که از اختلالات مغزی رنج می‌برند نیز احتمالا مؤثر خواهد بود.
در مورد بیماری عفونی قارچی پا به نام‌Athlete's foot و همچنین قارچ ناخن انگشتان دست اگر قسمت ناراحت در عصاره صبر خیسانده شود و یا هر روز تا مدتی ژله صبر به موقع مالیده شود، درمان می‌شود. در آخر ده‌ها نوع از بیماریهای دیگر که شاید هنوز قسمتی از آنها به معرض آزمایش در نیامده است. به این ترتیب صبر از
ص: 64
گیاهانی است که از نظر خواص درمانی شاید هیچ گیاه دیگری به پای آن نرسد.
در تهیه عصاره صبر و یا ژله صبر توجه شود که اگر با فشار سرد[120] عصاره یا ژله گرفته شود از تمام خواص آن استفاده خواهد شد. زیرا تمام عناصر مفید در برگهای صبر در عصاره و یا ژله وجود خواهد داشت. منظور این است حتی الامکان فرآورده‌ها به‌طور طبیعی در دسترس باشد.
در خاتمه توصیه شود که در مصرف داخلی صبر و فرآورده‌های آن بخصوص در درازمدت باید احتیاط شود و حتی الامکان از خواص آن به صورت مصرف خارجی استفاده شود. و در مواردی که به دلیلی لازم باشد از مصرف داخلی آن استفاده شود طبق دستور و زیر نظر پزشک و متخصص انجام گیرد.
شرح مبسوط خواص و کاربردهای صبر و آثار موافق و مخالف آن برای بدن در جلد ششم کتاب معارف گیاهی آمده است علاقه‌مندان به آن کتاب مراجعه فرمایند.
ص: 65

فلفل قرمز تند گیاهی گرمازا و ضد درد

جدیدترین تحقیقات درباره خواص درمانی فلفل قرمز تند

فلفل قرمز که در این بحث مطرح است گیاهی است که به انگلیسی‌Cayenne pepper یاred pepper و به فرانسوی‌Piment rouge گفته می‌شود. خاستگاه این گیاه قاره امریکای حارّه است و در تمام مناطق دنیا پراکنده است و کاشته می‌شود. از قرنها پیش به ایران وارد شده و کاشته می‌شود.
گیاهی است از خانواده بادنجان‌Solanaceae نام علمی آن‌Capsicum frutescence است و به‌C .minimum نیز معروف است. میوه یک گیاه بوته‌ای به نام‌Capsicum plant است توجه شود که فلفل قرمز با فلفل سیاه و سفید که معمولا در آشپزخانه‌ها در غذا مصرف می‌شود بکلی متفاوت است و هیچ قرابت گیاهی باهم ندارند.

تاریخچه

کاشفین اسپانیایی در سفر دوم خود به عزم هند برای دستیابی به گیاه هندی فلفل سیاه و سفید، ناخواسته از دنیای جدید سر درآوردند که قاره امریکا بود و این گیاه را
ص: 66
در نواحی حارّه آن قاره مشاهده کردند و به علت تشابه طعم میوه این گیاه با فلفل سیاه و سفید، نام آن را فلفل قرمز گذاردند. آنها این گیاه را با خود به اروپا آوردند که خیلی زود مورد استقبال مردم قرار گرفت و مصرف آن عمومیت یافت و پس از آن به تمام نواحی عالم وارد شده و کشت و کار آن معمول گردید.

خواص و کاربردهای مهم فلفل قرمز

ماده عامل مهم موجود در فلفل قرمز که منشأ تندی آن است به نام کاپسائی سین 121] است و همین ماده است که عامل اکثریت خواص درمانی فلفل قرمز است. تنها در دو سال اخیر شاید متجاوز از 650 تحقیق درباره این ماده شیمیایی به عمل آمده که بین آنها متجاوز از 115 مطالعه در مورد آثار آن در درمان ناراحتیهای انسان بوده است.
با تماس ماده کاپسائی سین با نسوج و مخاط بدن احساس سوزش به وجود می‌آید.
این سوزش در اثر رها شدن و آزاد شدن ماده شیمیایی به نام‌Substance P می‌باشد که تماس فلفل موجب آزاد شدن آن شده است.
Substance P
ماده‌ای است که وظیفه آن انتقال علایم درد در سیستم اعصاب است و در داخل بدن تولید می‌شود. کاپسائی سین علاوه بر اینکه موجب آزاد شدن‌Substance P می‌شود، از تولید بیشتر آن در بدن نیز جلوگیری می‌نماید. بنابراین در تماس گذاردن مکرر ماده کاپسائی سین با نسوج باعث تخلیه اعصاب از این ماده می‌شود و چون برای انتقال درد وجودSubstance P لازم است بنابراین با عدم وجود این ماده درد احساس نمی‌شود و این مهمترین خاصیت فلفل قرمز است. و چون کاپسائی سین فقط روی نورونهای مخصوص اثر می‌کند زیرا یک ماده شیمیایی 122]Polypeptide n eurotransmitting است لذا بهترین شکل مصرف کلینیکی آن به صورت یک آرام‌بخش و مسکن پوستی است و برای اغلب دردهای مزمن از جمله
ص: 67
دردهای زونا[123]، دردهای عصبی در بیماری دیابت، دردهای روماتیسمی، آرتروز، دردهای عضلانی و به‌طور کلی فایبر و مایالژیا[124] به کار می‌رود.

تحقیقات در مورد خواص دردزدایی کاپسائی سین

مطالعاتی که خواص دردزدایی کاپسائی سین را تأیید نماید متعدد و جالب هستند.
مثلا تحقیق گسترده‌ای که در مراکز متعدد تحقیقاتی درباره استفاده از کرمها یا پمادهای مالیدنی کاپسائی سین برای تسکین دردهای عصبی دیابتیک انجام شده است.
در این تحقیق 252 بیمار با طرح آماری تست مضاعف کور[125] که تحت آزمایش قرار گرفتند هشت هفته به‌طول انجامید. در مورد نصف بیمارها از کرم مالیدنی کاپسائی سین استفاده شد برای نصف دیگر به عنوان گروه شاهد از یک کرم بی‌اثر که از نظر شکل و رنگ کاملا شبیه کرم فوق بود استفاده شد. در انتهای آزمایش 74 درصد بیمارها که از کرم کاپسائی سین استفاده کرده بودند احساس درد خیلی کمتری می‌کردند.
در یک تحقیق دیگر که در دانشکده پزشکی دانشگاه ورمونت اجرا شد 49 نفر بیمار که از دردهای عصبی دیابتیک رنج می‌بردند مورد آزمایش قرار گرفتند. برای 24 نفر از بیمارها از کرم کاپسائی سین استفاده شد و در انتهای آزمایش 90 درصد آنها احساس بهبودی و کاهش درد نمودند که این نتیجه به مراتب از آزمایش قبلی امید بخش‌تر است.

خواص دردزدایی کاپسائی سین در مورد دردهای آرتروز

در مورد خواص دردزدایی کاپسائی سین برای کاهش دردهای آرتروز نیز تحقیقات متعددی انجام شده است. چون عامل مهم و مؤثر دردزدایی کاپسائی سین،
ص: 68
توانایی آن در مهار کردن تولید و جلوگیری از تجمع ماده(Substance P) P در ترمینال حساس موضع درد است، لذا می‌توان پماد بسیار مؤثری از آن برای دردهای آرتروز ساخت. تحقیقی در این باره در دانشکده پزشکی ویسکانسین در مورد 21 نفر داوطلب که از بیماری آرتروز روماتیسمی 126] و یا درد مفاصل 127] رنج می‌بردند انجام شد. در این آزمایش نیز از یک طرح آماری تست مضاعف کور استفاده شد و 4 هفته به طول انجامید. در طول آزمایش برای گروهی از بیماران از کرم کاپسائی سین استفاده شد و در مورد بقیه به عنوان گروه شاهد از پلاسبو استفاده شد.
نتیجه: در انتهای آزمایش 40 درصد بیمارانی که از درد مفاصل رنج می‌بردند به طور محسوسی کاهش درد داشتند ولی تعداد معدودی از بیماران مبتلا به آرتروز روماتیسمی دردشان کاهش یافته بود. نظر محققان در این مورد این است که در برخی از اشخاص در مدت کمتر از 8 هفته استفاده از پماد، عکس العمل کاهش درد مشاهده نمی‌شود و اصولا در این‌گونه اشخاص مالیدن پماد در مدت کوتاه کمتر اثر می‌کند.
لذا شاید اگر طول مدت آزمایش از 4 هفته به 8 هفته حتی 10 هفته افزایش داده شود احتمالا در مورد آرتروزهای روماتیسمی نیز درد کاهش قابل ملاحظه‌ای یابد. ولی در عین حال در مورد برخی دیگر اثر دردزدایی کاپسائی سین خیلی سریع می‌باشد. به آزمایش زیر توجه شود:
در این آزمایش که دکترChad Deal از دانشگاه‌Case Westerne Reserve در ایالت کلیولاند انجام داده است، 101 نفر بیمار که از درد مفاصل و یا از آرتروز روماتیسمی رنج می‌بردند تحت بررسی قرار داده شده‌اند. این عده به دو گروه تقسیم شدند در مورد گروه آزمایش از پماد مالیدنی کاپسائی‌سین و در مورد گروه شاهد از پلاسبو استفاده شد.
این آزمایش فقط 2 هفته طول کشیده ولی در انتهای هفته دوم 80 درصد گروهی
ص: 69
که از پماد کاپسائی‌سین استفاده کرده بودند تا 50 درصد کاهش درد داشتند. در حالی که در گروه شاهد هیچ کاهش درد دیده نشد.
در آزمایش دیگری که در یک مؤسسه تحقیقات پزشکی کلینیکی در ایتالیا انجام شده مشاهده شده است که کاپسائی سین نه فقط در کاهش تولید و آزاد شدن‌Substance P مؤثر بوده بلکه بررسیهای انجام شده نشان داده است که در افزایش سنتزDNA و تولید کولاژناز[128] و برخی پروستا گلاندینها[129] که در کاهش درد مؤثرند نیز دخالت داشته است.

سایر علایم و آثاری که نشان دهنده دردزدایی کاپسائی سین هستند

علاوه بر تحقیقات کلینیکی فوق که خاصیت کاپسائی سین را برای کنترل درد نشان می‌دهد. در مناطق مختلف عالم در اروپا و امریکا مرسوم است که مردم بدون اینکه از این مطالعات خبر داشته باشند از خمیر کاپسائی سین برای کاهش دردهای عضلانی و مفاصل استفاده می‌کنند و یا از کاپسائی سین به صورت روغنهای مالیدنی برای انواع مختلف دردها شامل پشت درد، گردن درد، دست درد و دردهای ناشی از بازی تنیس و ... مصرف می‌کنند.
چندی است که بیماری عضلانی به نام 130]F .M .S کشف شده است. اغلب این بیماری را به علت علایم متعدد و متنوعی که دارد با سایر بیمارهای عضلانی اشتباه می‌کنند.
بیمارهای مبتلا به‌F .M .S از دردهای مزمن رنج می‌برند و در عین حال علایم آن خستگی شدید، افسردگی، بدخوابی، تحریک در مثانه و دستگاه دفع، سردردهای مزمن، خشکی و سفتی مفاصل در صبحها موقع بیدار شدن از خواب، اختلال در حافظه، کاهش هماهنگی و کاهش مقاومت در کارهاست.
در سالهای اخیر دانشمندان متوجه شده‌اند که این بیماری خیلی بیشتر از آنچه که
ص: 70
قبلا تصور می‌کردند پراکنده و گسترده است. حدود 10 میلیون نفر از این بیماری ناتوان‌کننده در امریکا رنج می‌برند. درمان این بیماری در اشخاص مختلف متفاوت است و شامل تجویز انواع داروها و تزریق در نقاط درد، طب سوزنی، فیزیوتراپی، تکنیکهای آرام‌بخش، ماساژهای مخصوص و در آخر ورزش درمانی شامل نرمشهای سبک طبق نظر متخصص می‌باشد. یک چیزی که تقریبا تمام مبتلایان به‌F .M .S در آن اشتراک دارند درد مزمن است. و امیدی که برای تمام این بیماران ایجاد شده استفاده از پماد کاپسائی سین است که اخیرا در تجربیات و تحقیقات مختلف آثار دردکشی آن تأیید شده است. و انجمن حمایت از بیماران‌F .M .S در امریکا در حال حاضر بروشورها و جزوه‌هایی در این مورد منتشر کرده و در سخنرانیها همه را به استفاده از کاسپائی سین دعوت و تشویق می‌کنند.

سایر کاربردهای کاپسائی سین

کاپسائی سین به شکلهای دیگری در مورد بیماریهای دیگری نیز مصرف می‌شود.
مثلا به شکل اسپری بینی برای اشخاصی که از آبریزش مزمن بینی رنج می‌برند مفید است، مشروط به اینکه منشأ آبریزش بینی آلرژی و حساسیت نباشد. این‌گونه بیماران یک بار در هفته ممکن است از این اسپری استفاده کنند. و در مدت حدودا 5 هفته آبریزش خیلی کاهش یافته و تا 6 ماه بهبودی حاصل می‌شود. این اسپری برای کنترل سردردهای شدید[131] نیز تجویز می‌شود. با کاربرد این اسپری در تعداد دفعات حمله سردرد و همچنین در شدت آن تخفیف محسوسی داده می‌شود و در برخی موارد بکلی رفع می‌شود.
فلفل قرمز در غذاها مصرف می‌شود برای هاضمه و اصلاح جریان خون و کمک به رقیق کردن خون بخصوص در مواردی که غلظت خون مطرح است و همچنین
ص: 71
مبارزه با تراکم پلاتلتهای 132] خون مفید است.
در مصرف فلفل قرمز و کاپسائی سین باید احتیاط شود زیرا این مواد محرک هستند و از تماس پماد آنها و به‌طور کلی فرآورده‌های فلفل قرمز با مخاطهای ظریف باید خودداری شود. و نباید به مخاط چشم و محل زخم پوست نزدیک شود.
همیشه پس از به کار بردن پماد یا روغنهای فلفل قرمز باید دستها کاملا شسته شود.
مصرف فلفل قرمز و کاپسائی سین و فرآورده‌های آنها برای کنترل انواع ناراحتیها باید زیر نظر پزشک و متخصص انجام گیرد زیرا در برخی اشخاص که حساسیت دارند ممکن است عکس العمل ناراحت‌کننده‌ای داشته باشد. برای استفاده از خاصیت دردزدایی کاپسائی سین باید حد اقل سه تا پنج بار در روز عمل کرد، البته در مورد دردهای ملایم ممکن است حتی یک بار نیز مؤثر باشد ولی در مورد دردهای مزمن شدید باید سه تا چهار بار در روز آن هم برای چند روز مورد عمل قرار گیرد.
برای اطلاع از شرح کامل خواص و کاربردهای فلفل ممکن است به جلد اول کتاب معارف گیاهی تحت عنوان «فلفل سبز تند یا فلفل قرمز» مراجعه فرمایند.
ص: 73

خواص درمانی گیاه جو دوسر

اشاره

[133]

جدیدترین تحقیقات علمی در مورد مصرف عصاره جو دوسر برای رفع ناتوانی جنسی و سایر ناراحتیها

از قرنها پیش حکمای طب سنتی کهن، جو دوسر وحشی را منبع غنی انرژی حیاتی می‌دانستند و برای رفع ناراحتیهای ناشی از ضعف و سستیها تجویز می‌کردند و حالا تحقیقات علمی جدید این راز کهن را برای متجددین عصر حاضر که به گفته‌ها و تجربیات کهن طب سنتی با نظر شک و تردید می‌نگرند، روشن ساخته است زیرا در تحقیقات جدید نشان داده شده است که جو دوسر بسیار انرژی‌زا می‌باشد.
بررسیهای باستان‌شناسی قرائنی را به دست می‌دهد که قرنها قبل از اینکه گیاه جو دوسر به صورت یک غله مورد کشت و کار بشر قرار گیرد، به‌طور وحشی در قسمتی از کوههای آلپ سوئیس می‌روییده است. غذایی به نام‌Muesli که از جو دوسر تهیه می‌شود هنوز در سوئیس شهرت دارد و مصرف آن معمول است.
انگلیسیها و ایرلندیها نیز از قرنها پیش خوراک محبوبی دارند که با جو دوسر تهیه می‌شود و آن راPorridge می‌نامند.
ص: 74
تا حدود 200 سال قبل در محافل دارویی گیاهی آلمان گزارشهایی منتشر می‌شد و طی آن اعلام می‌کردند که جو دوسر دارای خاصیت گوناد تروپیکس 134] است یعنی محرک جنسی می‌باشد و پس از آن در یکی دو قرن اخیر این شایعه کم‌کم به فراموشی سپرده شده بود تا اینکه تحقیقات علمی اخیر نشان داد که جو دوسر خاصیت تحریک و تقویت کنندگی جنسی دارد.
در سال 1978 محققان مؤسسه تحقیقات پیشرفته در امور جنسی انسان در سانفرانسیسکو از یک حادثه تصادفی که در چین کمونیست آن زمان اتفاق افتاده بود الهام گرفته و به عنوان موضوعی برای یک رشته تحقیقات علمی استفاده کردند. واقعه مزبور از این قرار است: ظاهرا چینیها در آن زمان از پرورش ماهی کارپ برای تولید پروتئین در مقیاس گسترده‌ای استفاده می‌کردند و در آن دوران اغلب پرورش دهندگان از پایین بودن تحرک جنسی ماهی کارپ و در نتیجه کم بودن توالد و تناسل و تکثیر و پایین بودن راندمان شکایت داشتند و در جستجوی چاره‌ای برای این مسئله بودند. تصادفا روزی یکی از زارعین چینی که در مزرعه‌اش واقع در نزدیکی محل پرورش ماهی کارپ، جو دوسر کاشته بود در فصل درو کمی زودتر از رسیدن محصول اقدام به برداشت محصول کرد ولی چون گیاه کاملا خشک نشده بود و کمی سبز بود و زارع نمی‌توانست آن را مانند سایر دانه‌های مزرعه‌اش انبار کند، ناچار آن را به عنوان یک ماده غذایی در استخرهای پرورش ماهی کارپ ریخت که به مصرف غذای ماهیها برسد. پس از مدتی زارع با کمال تعجب و ناباوری مشاهده کرد که فعالیت جنسی و تماسهای جنسی بین ماهیها به‌طور محسوسی افزایش یافته است. این حادثه نه تنها در منطقه و در چین بلکه کم‌کم در جهان شایع گردید و موضوع پروژه‌های تحقیقاتی مؤسسه تحقیقاتی سانفرانسیسکو قرار گرفت. البته با قبول اینکه گیاه جو دوسر سبز ممکن است موجب تحریک جنسی در ماهی شود
ص: 75
معلوم نیست که این عکس العمل در انسانها نیز وجود داشته باشد، ولی به‌هرحال روزنه‌ای است که می‌توان آزمایشهایی را در این باره آغاز نمود.

مواد شیمیایی موجود در جو دوسر

طی چند سال بعد، مواد عامل و مغذی موجود در جو دوسر به‌طور وسیعی مورد بررسی محققان و کارشناسان قرار گرفت.
ترکیبات شیمیایی عمده و فعّال موجود در جو دوسر زیاد است و از جمله ویتامین کمپلکس، ویتامینهای و و مواد معدنی سلیسیوم، پتاسیم و زینک می‌باشد (توجه شود که جو دوسر غنیترین منبع گیاهی زینک است) و بعلاوه دارای قندهای پولی ساکارید نظیر بتا گلوکان 135] و همچنین انواع پروتئین نظیر پپتیدها[136] و اسیدهای آمینه و انواع چربیهای اشباع نشده و مواد مغذی دیگری نظیر فلاوونوئیدها[137]، پولی فنولها[138]، وانیلوگلی کوزید[139] و سرانجام تری گونللین 140] می‌باشد و به زبانی دیگر آنچه خوبان همه دارند، جو دوسر تنها دارد.
از همه مهمتر این است که جو دوسر دارای مقدار زیادی فایبر می‌باشد که اثر آن در کاهش کلسترول تأیید شده است. و بعلاوه فایبر از فاکتورهایی است که در پیشگیری ناراحتیهای جهاز هاضمه نیز بسیار کمک می‌کند.
بررسی‌های وسیع در مورد ترکیبات شیمیایی موجود در جو دوسر منجر به جدا کردن 24 نوع ترکیبات مختلف فنولی شده است که همه آنها در مقابله با اکسید کننده‌ها فعال هستند. یعنی از ضد اکسیدکننده‌ها هستند. مواد و ترکیبات ضد اکسید کننده‌ها قادرند که عکس العمل رادیکالهای آزاد مخرّب اکسیدکننده در بدن را سرکوب نمایند و در نتیجه با فرآیند پیری مبارزه نمایند.
ص: 76
تنطورهای هوموپائی جو دوسر برای درمان بی‌خوابی- افسردگی 141] و فشارهای روانی و اعصاب مؤثر است و در بازار دارویی جهان عرضه می‌شود.
بعلاوه از جو دوسر به علت خواص کاهش حساسیت 142] که دارد اغلب برای درمان ناراحتیهای پوستی، بخصوص در موارد خارشهای پوستی ناشی از اکزما، آبله مرغان، جوشهای آکن و آفتاب سوختگی استفاده می‌شود.
خواص متعدد و متنوع جو دوسر در درمان ناراحتی‌های مختلف انگیزه‌ای برای تشویق دانشمندان در سراسر جهان شده و تحقیقات گسترده‌ای برای تجزیه گیاه و پی بردن به تمام ترکیبات مختلف موجود در گیاه به عمل آمده است. مثلا وجود ماده آونین 143] در جو دوسر که یک ماده مقوی و نیروبخش است برای تحریک سیستم اعصاب مرکزی مفید است. و به علت وجود این ماده اگر جو دوسر مخلوط با علوفه به اسب داده شود موجب تهییج و تحریک شدید اسب می‌شود.
بررسیهای کلینیکی، یافته‌های غیر قابل انتظاری را در مورد جو دوسر آشکار ساخته است، خاصیت آنتی بیوتیک، کاهش هوس شدید به نیکوتین در مورد معتادان به دخانیات، درمان اختلالات سیستم جنسی و ... همه از خواص جو دوسر است.
خاصیت درمان اختلالات سیستم جنسی آن اخیرا در دنیا طوفانی از هیجان را برای دانشمندان برانگیخته است.

آزمایشهایی که درباره جو دوسر از نظر ناراحتیهای جنسی به عمل آمده است

تا چندی پیش اغلب تصور می‌کردند که ماده طبیعی که عملا خاصیت تحریک جنسی داشته باشد وجود ندارد و آنچه که برخی از مردم از ماده‌ای به عنوان محرک جنسی تعریف می‌کنند فقط تصور تلقینی است که در فکر آنها وجود دارد. ولی در عمل و در جریان آزمایشهای مواد مختلف گاهی حوادثی رخ می‌دهد و دیده می‌شود
ص: 77
که مثلا یک ماده بخصوص و یا مخلوطی از چند ماده موجب بروز نتایج خارق العاده‌ای می‌شوند در این قبیل موارد است که متدولوژی علمی به کمک دانشمندان آمده و با استفاده از روشهای علمی کشفیات جالبی رخ می‌دهد.
مثلا وقتی محققان، مؤسسه تحقیقات پیشرفته در مورد اختلالات جنسی در انسان، داستان چینی آثار جو دوسر سبز در تحریک ماهیها را شنیدند بی‌درنگ مطالعاتی را آغاز نموده و منابع علمی و کمپانیهای دارویی آثار احتمالی عصاره جو دوسر در رفع ناراحتیهای جنسی در انسان را مرور نمودند و خوشبختانه قراین و شواهدی یافتند که مشوق آنها شد تا تحقیقات علمی در مورد آثار شفابخش عصاره جو دوسر را از این نظر آغاز کنند. این کار ابتدا در سوئیس شروع شد و یک کمپانی سوئیسی برنامه‌ای را برای تهیه عصاره خالص جو دوسر سبز تهیه نمود. در این برنامه مخلوطی از عصاره جو دوسر و چند گیاه دیگر نیروبخش که در عین حال ضد استرس و فشارهای روانی بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. عصاره گیاهان دیگری که در این مخلوط وارد شده و مورد بررسی قرار گرفتند شامل عصاره گزنه و عصاره سنجد تلخ 144] بود.
گزنه‌ها دارای مقدار قابل ملاحظه‌ای ویتامین (به شکل بتا کاروتن) و ویتامین و و مواد معدنی چون آهن، منیزیوم، کلسیم، پروتئین و چربیهای اشباع نشده و بعلاوه دارای مقدار زیادی کلروفیل، کولین 145]، استیل کولین 146]، هیستامین 147] و لسی تین 148] و تانن می‌باشند. تنطورهای هوموپاتی گزنه به عنوان داروی مدّر و محرک عضلانی و قابض و ضد اسهال و قاطع خونریزی در بازارهای دارویی جهان عرضه می‌شود.
بعلاوه گزنه برای کنترل و درمان روماتیسم نیز تجویز می‌شود. عصاره ریشه گزنه برای
ص: 78
درمان ورم خوش‌خیم پروستات(BPH) ، مفید است. و در مورد انسداد مجاری تحتانی ادرار که در مردان مسن از ناراحتیهای معمول است، عصاره گزنه که از داروهای مفتح است برای باز کردن انسداد در پروستات و راحت کردن بیمار مؤثر است.
اما سنجد تلخ یک درختچه کوچک تیغدار است که دارای میوه‌های منفرد می‌باشد. این میوه‌های تلخ دارای مقدار زیادی ویتامین هستند و شاید به‌طور نسبی بیش از هر میوه دیگری ویتامین داشته باشند بعلاوه دارای بتا کاروتن و ویتامینهای 1، 2، 6 و و ترکیبات فلاوونوئیدها، اسیدهای آلی و پکتینهای با وزن مولکولی سنگین هستند.
خواص درمانی سنجد تلخ طیف وسیعی از ناراحتیها را شامل می‌شود. این گیاه ضد عفونت مجاری تنفسی است و فعالیت سلولها را افزایش می‌دهد و بر ضد[149]Arteriosclerosis می‌باشد و با ضعفهای فیزیکی بدن مبارزه می‌کند و بعلاوه برای خستگیها و فرسایشهای فکری و مغزی مفید است، در کاهش سردرد آثار محسوسی دارد، تشکیل استخوانها را تحریک می‌کند، و ضد کمبود ویتامین در بدن است و از خونریزی لثه‌ها جلوگیری می‌کند. اخیرا نتایج درخشانی از مصرف سنجد تلخ برای درمان آثار بد پرتوهای هسته‌ای در روسیه گرفته شده است و قدم مکمل بعدی اقدامی است که در مورد آزمایش این گیاهان برای رفع اختلالات جنسی در انسان باید به عمل آید. در این مورد کمپانی سوئیسی داوطلب شده که عصاره‌های استاندارد لازم را از این گیاهان و همچنین پلاسبویی که برای این آزمایشها لازم است تهیه نموده و برای انجام تحقیقات کلینیکی آثار عصاره جو دوسر در ناراحتیهای جنسی انسان در اختیار کارشناسان بگذارد.
ص: 79

از تئوری تا وصول راه حل

آزمایش مقدماتی در مورد کاربرد فرمول دارویی عصاره جو دوسر و سنجد تلخ و گزنه، بر روی 30 نفر داوطلب مرد که سن آنها بین 55 تا 72 سال بود، به عمل آمد.
مردها همه افراد متعادل و اغلب آنها مونوگام 150] و هتروسکسوال 151] و پارتنرد[152] و عده‌ای نیز دارای سایر انواع گرایشهای جنسی بوده‌اند. همه مردان داوطلب از نظر عنن و نعوظ مشکل داشتند در این آزمایش ابتدا به هریک از آنها در هر روز یک دوز درمانی از داروی گیاهی فرمول عصاره جو دوسر و سایر گیاهان داده شده است. پس از یک ماه نتیجه ارزیابی شد و چون عکس العمل کمی ضعیف بود، مقدار دوز مصرفی دو برابر و پس از دو ماه، قطع شد و در مدت شش ماه بعد فعالیت جنسی مردان داوطلب ادامه داده شد و مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه آزمایش بسیار مثبت بوده و فرمول یاد شده ظاهرا درباره افزایش تمایل جنسی، نعوظ و به‌طور کلی توانایی جنسی اثر قطعی داشته است.
با مصرف یک واحد از داروهای فوق (یک دوز) که مقدار آن 33% اونس (در حدود یک گرم) در روز از عصاره دارویی فوق بوده، فرکانس نعوظ کارساز از صفر به 50 درصد افزایش یافته است و پس از اینکه مقدار مصرف روزانه دو برابر شده یعنی در هر روز 66% اونس از عصاره داده شده است فرکانس نعوظ کارساز به 65 درصد افزایش یافته است. بعلاوه از نظر افزایش تمایل جنسی در دوره‌ای که مصرف روزانه یک دوز بوده در مورد 21 نفر از 30 نفر بیمار داوطلب، افزایش تمایل مشاهده شده و پس از اینکه دوز مصرفی دو برابر شده است این افزایش تمایل در 29 نفر از 30 نفر دیده شده است. در این آزمایش فقط در یک نفر از بیماران هیچ عکس العمل درمانی دیده نشد. و این یک نفر از ناراحتی پرولا کتینوما[153] رنج می‌برده و
ص: 80
برای درمان او لازم بوده است که از داروهای مناسب این بیماری استفاده شود.
در تحقیق دیگری 20 نفر زن داوطلب دارای سنین 22 تا 64 سال که از سردی شکایت داشتند مورد مطالعه قرار داده شدند. همچنین در آزمایش دیگری 120 نفر داوطلب شامل 60 نفر مرد و 60 نفر زن با روش تست کور مضاعف مورد مطالعه قرار گرفتند. و در تعداد دیگری از آزمایشهای کوچک و بزرگ نتیجه تأثیر عصاره جو دوسر و سایر گیاهان نامبرده در مورد مردان بسیار امیدبخش و مثبت بوده است.
ولی در مورد زنان یا خیلی کم اثر داشته و یا اصولا تأثیری نداشته است.
در کل تاکنون فرمول دارویی عصاره فوق روی حدود 250 نفر مرد و زن آزمایش شده و در مورد مردان، شکی باقی نمانده است که برای ازدیاد میل جنسی و نرمال ساختن فعالیت جنسی خیلی مؤثر است. در مورد مردانی که به‌طور کلی از نظر نعوظ کافی و به موقع ناراحتی داشته و یا هیچ نعوظی نداشته‌اند، به تعداد کافی و به طور مناسب نعوظ برای آنها ایجاد شده و در دوره‌های مناسب همبستری ارضاء می‌شدند. و در برخی موارد عکس العملهای حاصله در مردان حتی از دوران جوانی آنها نیز رضایت‌بخش‌تر بوده است. و مردانی که همبستری دردناک داشتند و یا به علت ابتلاء به ورم خوش‌خیم پروستات درد مزمن داشتند با این درمان به‌طور آشکاری احساس راحتی و کاهش درد نموده‌اند.
تئوری که تا به حال در مورد نحوه تأثیر عصاره جو دوسر و گیاهان مربوط موجود است و با انجام آزمایشهایی روی جانوران و بررسی غده‌های داخلی تأیید شده این است که به نظر می‌رسد که فرمول دارویی فوق فعالیت حیات‌بخش هورمون تستوسترون را حفظ می‌کند و از کاهش آن جلوگیری می‌کند و حتی در مواردی تا حدودی افزایش می‌دهد. این هورمون مهم که برای عکس العملهای نیروی جنسی انسان نقش اساسی دارد، در داخل بدن ساخته می‌شود و با بالا رفتن سن و پیری و همچنین در دوره‌های فشارهای روانی این هورمون با ترکیبات دیگری پیوند می‌خورد و در نتیجه موجب کاهش آثار نیروبخش جنسی آن می‌شود.
ص: 81
در خاتمه با قبول اینکه هنوز بررسیها و تحقیقات زیاد دیگری لازم است تا آثار شفابخش قطعی فرمول فوق روشن شود و ضمنا در درازمدت عوارض جانبی احتمالی آن نیز معلوم گردد ولی به‌هرحال در حال حاضر این دارو طرفداران زیادی در جهان پیدا کرده و هرساله در اروپا و امریکا و سایر نقاط جهان مردان زیادی که مبتلا به انواع مختلف ناراحتیهای جنسی هستند از این دارو مصرف می‌کنند و ظاهرا راضی هستند. لذا پیشنهاد می‌شود که در مراکز تحقیقات پزشکی ایران بررسی و مطالعه خواص درمانی این گیاه مورد توجه قرار گیرد. ضمنا اضافه شود که گیاه جو دوسر و سنجد تلخ و گزنه در نواحی مختلف ایران می‌رویند.
ص: 82

چکیده

مصرف جو دوسر در موارد زیر ممکن است مفید باشد:
- عنن و ناتوانی جنسی؛
- کاهش کلسترول؛
- ناراحتی جهاز هاضمه؛
- مبارزه با اکسیدکننده‌ها؛
- مبارزه با پیری زودرس؛
- بی‌خوابی
- دپرسیون و استرس؛
- حساسیت و آلرژی؛
- ناراحتیهای پوستی؛
- خارش پوست (اکزما، ابله مرغان و آفتاب سوختگی)؛
- تحریک سیستم اعصاب مرکزی؛
- آنتی بیوتیک؛
- هوس شدید به دخانیات؛
- عفونت مجاری تنفسی؛
- تصلب شریانها؛
- ضعف و سستی؛
- فرسایش فکری و مغزی؛
- کمبود ویتامین؛
- آثار پرتوهای هسته‌ای؛
- ضد اسهال؛
- ضد خونریزی؛
- روماتیسم؛
- انسداد در پروستات.
ص: 83

روغن تخم کتان درمان با رژیمهای غذایی

اشاره

در مورد خواص درمانی روغن تخم کتان در مقابله با بیماریها، محققان نامداری سالها تلاش کرده و نتایج تحقیقات خود را منتشر نموده‌اند در اینجا به شرح تحقیقات برخی از معروف‌ترین آنها می‌پردازیم.

کاربرد روغن تخم کتان در مقابله با بیماری سرطان

دکترJohanna Budwig ، از دانشمندان بیوشیمی آلمان، به سبب تحقیقاتش در این مورد شهرت جهانی دارد. این محقق تلاشگر علاوه بر اینکه دارای دکترا در علوم طبیعی است تحصیلات پزشکی دارد و همچنین در رشته‌های داروسازی، فیزیک، گیاه‌شناسی و زیست‌شناسی نیز مطالعات و تحصیلات وسیعی نموده است. این زن دانشمند شهرت جهانی‌اش را بیشتر به سبب تحقیقات و یافته‌های علمی که در مورد خواص و کاربرد درمانی روغن تخم کتان مخلوط با پروتئینهای سولفوره نموده، کسب کرده است و در این مورد کتابهای متعددی با عناوین سرطان مسئله‌ای از چربی 154]
ص: 84
و مرگ تومور[155] و بهداشت حقیقی در مقابله با انسدادهای شریانی و انفارکتوس قلبی و سرطان 156] به زبان آلمانی نوشته که همه آنها به انگلیسی برگردانیده شده است.
دکتر بود و یک به تعداد زیادی از بیماران که از درمان ناراحتی خود با روش پزشکی رسمی معمول مأیوس شده‌اند، کمک کرده و آنها را فقط با رژیم غذایی خاص خود درمان نموده است. اساس برنامه رژیم غذایی دکتر بود و یک مخلوط روغن تازه تخم کتان با پنیر بی‌چربی روستایی 157] است.
دکتر بود و یک از سال 1950 تحقیقات گسترده و خسته کننده خود را در مورد اهمیت اسیدهای چربی اساسی و ضروری لینولئیک اسید[158] و لینولنیک اسید[159] در رژیم غذایی آغاز کرده است. انتشار نتایج تحقیقاتش دو نوع عکس العمل متناقض در جامعه آلمان و در سایر جوامع و کشورهای جهان داشته است. از طرفی در عین حال که مردم با تعجب تحسین انگیزی به یافته‌های او چشم داشتند، کمپانیهای تجارتی آلمان سازنده چربیهای رژیمی تجارتی (مارگارین و روغنهای هیدروژنه و نیم هیدروژنه) تمام تلاش خود را به کار می‌بردند تا از انتشار تحقیقات بود و یک جلوگیری نمایند. خوشبختانه پایداری و مقاومت بود و یک در مقابل تمام این تلاشها و سعایتها باعث شد که یافته‌های بهداشتی منطقی او در عالم منتشر شود و مورد استقبال مردم جوامع مختلف دنیا قرار گیرد به طوری که در حال حاضر شهرت جهانی او مدیون کشفیاتش در مورد روغن تخم کتان است و در تمام محافل علمی اروپا سخنرانیهایش جاذبه وسیعی دارد.
دکتر بود و یک مخالف مصرف چربیهای به اصطلاح کاذب است. او معتقد است تغییرات شیمیایی که کارخانه‌ها برای طولانی کردن عمر نگهداری چربیهای مایع به
ص: 85
روغنها می‌دهند و به صورت روغنهای هیدروژنه و نیم هیدروژنه در می‌آورند روغنها را تبدیل به ماده مضری برای بدن می‌کند، زیرا این تغییرات شیمیایی که در چربیها داده می‌شود، الکترونهای حیاتی موجود در داخل چربی را از بین می‌برد و همین‌که الکترونها از توده چربی برداشته شود دیگر این چربیها نمی‌توانند اکسیژن به خود بگیرند و به این ترتیب به ماده مضری تبدیل می‌شوند که در داخل بدن رسوب می‌نمایند. مثلا قلب، این نوع چربیها را پس می‌زند و بنابراین به صورت یک اسید چرب غیر آلی در داخل عضله قلب رسوب می‌نمایند. چربیهای هیدروژنه مخلوط با پروتئین، قابل حل در آب نیستند و لذا این چربیها موجب انسداد جریان خون می‌شوند و به فعالیت قلب صدمه می‌زنند و مانع نوسازی سلولها می‌شوند و جریان آزاد خون و مایعات لنفی را مختل می‌سازند.
با مصرف این نوع چربیها، در کل ساختمان بدن احساس خلاء انرژی الکتریکی می‌شود که فقط با اضافه کردن و مصرف چربیهای فعّال در بدن قابل جبران است. ولی چربیهای اصیل طبیعی که تغییرات شیمیایی ندیده باشد نقش مهمی در کلیه اعمال حیاتی بدن دارد. چربیها برای فرآیند رشد و نوسازی سلولها و فعالیتهای اعصاب و مغز و حتی برای ارگانهای حسی (چشمها و گوشها) و همچنین برای تعدیل حرارت و سرما در بدن در مواقع تغییرات سریع درجه حرارت، لازم و حیاتی هستند.
بنیان اصلی انرژی بدن، بر سوخت و ساز چربی استوار است. سلولها برای اینکه بتوانند به‌طور طبیعی و نرمال فعالیت داشته باشند، احتیاج به چربی اشباع نشده با چند اتصال مضاعف و چربیهای زنده غنی از الکترونهای حیاتی دارند که در روغن خام دانه کتان به مقدار فراوان وجود دارد. چربیهای اشباع نشده با چند اتصال مضاعف 160] حریصانه و مشتاقانه پروتئینها و اکسیژن را جذب کرده و در کل سیستم بدن وارد می‌کنند.
ص: 86
چربیها فقط وقتی در آب حل می‌شوند که با پروتئین پیوند خورده باشند و از اینجا نقش پنیر بی‌چربی مورد نظر دکتر بود و یک در اتحاد با چربی دانه کتان روشن می‌شود. هر وقت که چربیهای طبیعی با کیفیت بالا که غنی از الکترون هستند نظیر چربی دانه کتان با پروتئینها مخلوط شوند، الکترونهای آنها تا وقتی که بدن احتیاج به انرژی پیدا کند حفظ می‌شود و این منبع انرژی همیشه آماده است که در موارد نیاز فورا در اختیار بدن قرار گیرد. بعلاوه روغن تخم کتان از روغنهای بسیار مفید و بهداشتی است زیرا دارای مقدار زیادی اسیدهای چرب اساسی و ضروری بدن و اسیدهای چرب اومگا- 3[161] و اومگا- 6[162] می‌باشد. از طرف دیگر روغن تخم کتان نه فقط از نظر اسیدهای چرب اساسی و ضروری خیلی غنی است و مقدار اسید چرب اومگا- 3 آن حتی از روغن ماهی هم بیشتر است بلکه مقدار فایبر مفید برای بدن آن از جو دوسر نیز بیشتر است.
متأسفانه کارخانه داران تهیه روغنهای گیاهی برای اینکه طول مدت نگهداری در انبار محصولات روغن خود را افزایش دهند، روغنهای گیاهی غیر اشباع را تحت تأثیر تغییرات شیمیایی خاصی قرار می‌دهند که برای بدن انسان مضر است و با این کار نه فقط روغنهای گیاهی را به صورت روغنهای هیدروژنه و نیمه هیدروژنه در می‌آورند بلکه به علت فرار بودن اسیدهای چرب اومگا- 3 و اومگا- 6 عمدا این اسیدها را از اغلب مواد خوراکی تجارتی حذف می‌کنند، این کاری است که برای کارخانه‌های تهیه خوراکیهای تجارتی سودآور است ولی برای مصرف‌کننده‌ها غیر بهداشتی و مضر است.

شمه‌ای درباره ضرورت مصرف چربی توأم با پروتئین

تا اوایل سال 1842 میلادی دانشمندان تغذیه می‌دانستند که یک رابطه قوی بین سلامتی انسان و استفاده از مخلوط چربی و پروتئین در رژیم غذایی وجود دارد.
ص: 87
گرچه در آن زمان دلیل علمی وجود این رابطه برای محققان مکشوف نبود، ولی در قرن حاضر با در اختیار داشتن تکنولوژی پیشرفته، دانشمندان قادر هستند دقیقا از نظر علمی آثار بهداشتی و درمانی مخلوط چربی و پروتئین را در بدن انسان توجیه نمایند.
تحقیقات علمی متعددی ثابت می‌کند که چربی و پروتئین در رژیم غذایی به یکدیگر تعلق دارند و آثار درمانی آنها وقتی ظاهر می‌شود که تواما در نسبت متناسبی مصرف و خورده شوند. و اگر چربی و پروتئین به نسبت مناسب در رژیم غذایی منظور نشوند، حساسیت بدن در مقابل سموم افزایش می‌یابد.
در اوایل سال 1900 چند نفر از دانشمندان وجود رابطه بین سلامتی انسان و مصرف چربی توأم با پروتئین را در تحقیقات جداگانه‌ای مورد مطالعه قرار دادند.
دکترThunberg یکی از آن چند نفر از ابتدا به اهمیت پروتئینهای گوگرددار[163] و اینکه این پروتئینها برای جذب در بدن احتیاج به یک همقطار بیولوژیکی دارند، پی برده بود ولی درحالی‌که او تلاش می‌کرد این همقطار لازم برای جذب این پروتئینها را پیدا کند، چون تکنولوژی موجود در آن روزها برای پی بردن به این راز کافی نبود، لذا او نتوانست این مشکل را حل کند.
دانشمند دیگری به نام‌Meyerhof در تحقیقات خود کشف کرد که اسید چرب لینولئیک و پروتئینهای غنی از ترکیبات گوگردی بسیار خوب باهم کار می‌کنند و خوردن توأم آنها برای رفع خستگی عضلات پس از تمرینهای خسته‌کننده ورزش بسیار مؤثر است. متأسفانه در آن روزگاران هنوز لینولئیک اسید به عنوان یک اسید چرب اساسی شناخته نشده بود و به این دلیل مایر هوف به ابعاد جالب کشف مهمش به طور کامل پی نبرد.
دانشمند دیگری به نام‌Szent -Gyorgyi در تحقیقات و مطالعات خود دریافت که هر وقت پروتئینهای غنی از ترکیبات گوگردی با اسید چرب لینولئیک جفت و جور
ص: 88
شود، اکسیژن می‌گیرند ولی او هم در آن زمان تکنیک پیشرفته بیوشیمی کافی در اختیار نداشت که این ترکیب جدید حاصله را شناسایی کند. همین‌طور دانشمند دیگری به نام‌Warburg نیز در تحقیقاتش به گوشه‌هایی از این ماجرا برخورد می‌کرد ولی امکان درک ماهیت آن را نداشت.
هر چهار نفر دانشمندان فوق به گرفتن جایزه نوبل نایل آمده بودند ولی به علت پیچیدگیهای فنی که در کشفیات خود داشتند و کمبود ابزار تکنولوژیک کافی، نمی‌توانستند نتایج درخشان نهفته کشفیات خود را آشکار سازند و به همین دلیل دریافتهای تحقیقاتی آنها بدون اینکه دنبال شود برای سالهای مدیدی به حیطه فراموشی سپرده شد، ولی سرانجام معما حل شد:
در سال 1950 دکتر بود و یک که تحقیقات وسیعی در این رشته داشت وارد ماجرا شد و با استفاده از طیف وسیعی از دانش روز شامل فیزیک، شیمی، شیمی آلی، داروسازی و پزشکی که در تخصص داشت به حل این معما پرداخت. ابتدا برای یافتن تکنولوژی جدیدی که در این امر راه‌گشا باشد، همت گماشت. تکنیک جدیدی که در اختیار او قرار گرفت بسیار حساس بود و با استفاده از آن می‌توانست مواد چربی که در هر قطره خون وجود داشت دقیقا جدا کند و مواد موجود در آنها را به‌طور مشخص شناسایی کند. دکتر بود و یک با استفاده از این تکنیک مطالعات خود را در این زمینه آغاز کرد و عده‌ای بیمار صعب العلاج را تحت رژیم مخلوط چربی و پروتئین قرار داد. از نظر چربی روغن تخم کتان را انتخاب نمود زیرا این روغن از نظر اسیدهای چرب اساسی و ضروری بسیار غنی است و از نظر پروتئین با ترکیبات گوگردی، شیر بی‌چربی را انتخاب نمود. و پس از چندی به جای شیر بی‌چربی که مصرف آن توأم با روغن تخم کتان مشکل بود، از پنیر بی‌چربی روستایی در این رژیم استفاده نمود.
در این مطالعات دکتر بود و یک دریافت که هیچ‌یک از دو ماده، اسیدهای چرب اساسی و یا پروتئینهای غنی از اسیدهای آمینه گوگرددار بتنهایی تأثیر مورد نظر را ندارند. و فقط وقتی که باهم مخلوط و خورده شوند این معجزه شفابخش به وقوع
ص: 89
می‌پیوندد. این پدیده به سبب رمزی است که در مکانیسم جذب چربیهای اساسی نهفته است و برای اینکه جذب شوند باید با پروتئین غنی از ترکیبات گوگردی به هم بسته شوند تا بدن آنها را جذب کند. و این حقیقت در تمام تحقیقات دکتر بود و یک و سایر دانشمندان مکررا نشان داده شده است. براساس این مطالعات و دستاوردها در مورد شفابخشی مصرف توأم چربی و پروتئین، دکتر بود و یک درمان بیماران سرطانی را با رژیم چربی تخم کتان و پنیر بی‌چربی روستایی آغاز نمود و تغییرات بیولوژیکی که در جهت شفای بیماران حاصل می‌شد او را بسیار خرسند می‌ساخت. با بررسی این تغییرات در بیماران، دکتر بود و یک مشاهده کرد که ماده زرد مایل به خاکستری که در خون بیماران سرطانی وجود داشت کم‌کم از بین رفته و مواد رنگی سالم (همو گلوبین) به جای آن در خون بیماران ظاهر شد، مواد فسفاتیدها به خون بازگشتند و مواد چربی و پروتئینی 164] دوباره در خون ظاهر شدند، بعلاوه مشاهده کرد که تومورها کوچک شده و در برخی موارد بکلی از بین رفتند، کم‌خونی برطرف شده و در آخر انرژی حیاتی و آثار زندگی فعال در بیماران پدیدار شد و تمام این تغییرات فقط ظرف 4- 3 ماه به وقوع پیوست، و ظرف این 4- 3 ماه علایم سرطان و دیابت و بیماریهای کبد هم از بین رفتند.
تحقیقات دیگری نیز در مورد اینکه تا چه حد توانایی بدن در مقابله با بیماریها در اثر خوردن اسیدهای چرب اساسی بیشتر می‌شود انجام گرفته که به تعدادی از آنها در زیر اشاره می‌شود:
- در انگلستان دکترSinclair تحقیقات خاصی در این مورد انجام داده و نتیجه گرفته است که کمبود نسبی اسیدهای چرب اساسی در بدن نقش مهمی در ابتلای به بیماریهای ارتریواسکلروزیس 165]، انسداد عروق کرونر قلب، بیماری 166]M .S ، دیابتهای آشکار، فشار خون و انواعی از بیماریهای بدخیم دارد.
ص: 90
- در استرالیا در یک تحقیق علمی دانشمندان با مصرف روغن تخم کتان با غلظت کم نتایج موفقیت آمیزی برای درمان عفونتهای استرپ در بیمارستانها[167] به دست آورده‌اند.
- در 1982 دکترJ .R .Vane برای تحقیقاتی که طی آن نشان داد چطور اسیدهای چرب اومگا- 3 برای جلوگیری از بیماریهای قلبی مؤثرند موفق به گرفتن جایزه نوبل گردید.
- در امریکا محقق دیگری به نام دکترDonald Rudin در تحقیقاتش روشن کرد که کمبود اسیدهای چرب اومگا- 3 در بدن یکی از علل اصلی بیماریهای عمده مغزی و فکری است. زیرا اسیدهای چرب زمینه‌ای ایجاد می‌کنند که براساس آن نیاسین و سایر ویتامینهای‌B برای تشکیل انواع هورمونهای نسجی و پروستا گلاندین 3[168] که برای تأمین نظم مدارهای عصبی نقش مهمی دارند، فعالانه عمل می‌کنند.
- محقق دیگری در امریکا به نام دکترPatricia Johnston در تحقیقاتی نشان داده است که در رژیم غذایی که 10 درصد از کالری آن روغن تخم کتان باشد، محسوسا مقدار پروستا گلاندین موجود در سرم و اسید چرب موجود در شیر انسان را ظرف 5 روز تغییر می‌دهد.
ص: 91

خواص عنصر کروم برای سلامت بدن انسان

مقدمه

کروم 169] یکی از عناصر اساسی و ضروری است که به عنوان ماده مغذی به مقدار بسیار کم برای سلامتی بدن انسان لازم است و کمبود آن ایجاد مشکلاتی می‌کند.
کروم به صورتهای مختلفی وجود دارد. از جمله به شکل املاح معدنی کروم و پولی نیکوتینات کروم 170] که از به هم آمیختن نیاسین (اسید نیکوتی نیک)[171] با کروم تشکیل می‌شود و همچنین به شکل پیکولینات کروم 172] که از در آمیختن کروم و اسید پیکولی نیک حاصل می‌شود.
به‌طور کلی مواد معدنی کروم و مس و زینک و آهن و چند عنصر دیگر از عناصر معدنی هستند که به مقدار خیلی جزئی در سلامت بدن انسان نقش دارند و در تغذیه حیاتی می‌باشند، ولی اشکال در جذب آنهاست زیرا طبیعت معدنی بودن آنها باعث می‌شود که جذب آنها در بدن خیلی با اشکال صورت گیرد. این عناصر برای اینکه
ص: 92
جذب شوند به یک وسیله واسطه و یا کمک نقلیه از سایر مواد، نیاز دارند که در اصطلاح داروسازی، این‌گونه مواد کمکی کی لیتور[173] نامیده می‌شوند.
تحقیقات جدید نشان می‌دهد که یکی از واسطه‌های شیمیایی بسیار مؤثر در جذب کروم، اسید پیکولینیک است که عنصر طبیعی سلولهای زنده است.

چرا و چطور ملح پیکولینات کروم با سایر شکلهای کروم متفاوت است؟

پیکولینات کروم نوعی ترکیب شیمیایی است که یک اتم کروم محاط در سه مولکول پیکو لینیک اسید[174] ساختمان آن را تشکیل می‌دهد. عنصر کروم با حضور پیکو لینیک اسید خیلی بیشتر قابلیت جذب می‌یابد. و برخلاف اغلب شکلهای شیمیایی کروم، ملح پیکولینات کروم، از نظر بیولوژی خیلی فعّال است، یعنی این ملح اثر هورمون انسولین را افزایش می‌دهد و در نتیجه قدرت و توانایی بدن در مصرف و جذب چربیها و هیدراتهای کربن را اصلاح و زیاد می‌کند. با اتحاد و پیوند محکم و نزدیک پیکولینیک اسید و کروم، پیکولینیک اسید، بار مثبت الکتریکی کروم را خنثی می‌کند و در نتیجه کروم قادر می‌شود در تمام سرتاسر غشاهای سلولی به آسانی جابه‌جا شود و حرکت کند و هرچه بیشتر و وسیعتر در اختیار سلولها قرار گیرد.

رابطه کروم با کلسترول

در سال 1988 در جریان تحقیقی که آقایان دکترDr Gary Evans وDr Raymond Press پزشکان بیمارستان مرسی در سان‌دیگو کالیفرنیا روی تعدادی داوطلب انجام دادند آثار ملح پیکولینات کروم برای کاهش کلسترول نشان داده شده است. در این آزمایش به تعدادی بیمار داوطلب به مدت 42 روز، 200 میکروگرم کروم و به تعدادی نیز پلاسبو داده شد. و پس از آن 14 روز هیچ دارویی
ص: 93
داده نشد و پس از آن مجددا آزمایش تکرار شد. ولی در این تکرار آزمایش برعکس دفعه قبل عمل شده است یعنی به آنهایی که پلاسبو داده شده بود این بار دارو داده شد و به آنهایی که دارو داده شده بود این بار پلاسبو داده شد. البته هربار آزمایش طبق طرح آماری معروف به تست مضاعف کور انجام شد.
در سه مرحله یعنی در ابتدا، و پس از سه هفته و در انتهای 42 روز، نمونه خون کلیه داوطلبان گرفته شد. در دوره‌ای که پلاسبو داده شد هیچ تغییر در ترکیب خون دیده نشد. ولی در مدتی که داروی پیکولینات کروم داده شد تغییر محسوسی در ترکیب نمونه‌های خون بیماران مشاهده شد.
با مصرف داروی کروم، کلسترول توتال در حدود 7 درصد کاهش یافته ولی مقدار[175]LDL (جزء بد کلسترول) 5/ 10 درصد پایین آمده است و در عین حال مقدارHDL یعنی جزء مفید و خوب کلسترول مقداری افزایش یافته است.LDL یک اصطلاح پزشکی است برای شکلی مضرّ از کلسترول مواد غذایی که از طریق کبد وارد بدن می‌شود.
بدن انسان روزانه در حدود 2000 میلی گرم کلسترول مصرف می‌کند و بیشتر از 2000 میلی گرم کلسترول که از طریق غذاهای چرب و پر کلسترول وارد بدن می‌شود، شکسته شده و یا در سلولها ذخیره می‌شود که در مواقع لزوم به مصرف برسد. هر وقت که تعادل بین ذخیره کلسترول در سلولها و آنچه که بدن نیاز دارد و جذب می‌کند یا تولید می‌کند مختل شود، کلسترول زاید به شکل‌LDL وارد خون شده و ایجاد رسوب در رگها می‌کند که البته مضر است. کلسترولی که از مواد غذایی مصرفی گرفته می‌شود ابتدا وارد کبد می‌شود که در آنجا شکسته و تجزیه شده و آماده برای جذب و اعمال حیاتی بدن شود. و یا ذخیره می‌گردد. هر وقت که مقدار مازاد بیشتر از ظرفیت ذخیره کبد باشد، کلسترول به نوعی پروتئین به نام(apo B) یا
ص: 94

Apolipoprotein B
وصل می‌شود که از این طریق به سایر سلولهای بدن منتقل شود.
هرچه بیشتر کلسترول مازاد حاصل شود معمولا خود به خود مقدار بیشتری‌apo B تولید می‌شود که آن را منتقل نماید. وقتی که ملح پیکولینات کروم در سیستم بدن حضور داشته باشد، مقدارapo B به میزان محسوسی کاهش می‌یابد، و این امر نشان می‌دهد که حضور ملح پیکولینات کروم، مانع کاهش ذخیره کلسترول در کبد می‌شود و از این طریق به بدن علامت می‌دهد که‌apo B کافی است و تولید بیشتر آن باید متوقف شود.
البته در این مرحله دقایق کار هنوز کاملا روشن نیست یعنی معلوم نیست که آیا ملح پیکولینات کروم باعث افزایش شکسته شدن و تجزیه کلسترول در کبد می‌شود، و یا باعث جذب بیشتر کلسترول توسط سلولهای خارج از کبد می‌شود و یا مانع جذب کلسترول از مواد غذایی در بدن می‌شود و یا احتمالا به کمک این ماده مجموعه‌ای از این اعمال انجام می‌گیرد.

عضله‌سازی و کاهش کلسترول

تحقیقاتی که در دانشگاه ایالتی‌Bemidji در ایالت می‌نزوتا به عمل آمده نشان داده است که ملح پیکولینات کروم تأثیر بسیاری روی متابولیسم بدن می‌گذارد بخصوص در مورد اشخاصی که میل شدیدی برای خوردن قند دارند.
دو نفر از محققان به نام دکترDr Muriel Gilman کارشناس فیزیولوژی ورزش، و دکترDr Gary Evans ، طرح تحقیقاتی تأثیر پیکولینات کروم روی رشد عضله را به اجرا گذارند.
برای این کار تعدادی دانشجو که دوره آموزشی تغییرات وزن را طی می‌کردند انتخاب شدند و به عده‌ای از آنها که به‌طور تصادفی تعیین شدند در مدت 40 روز، روزی یک دوز پیکولینات کروم و به گروه گواه پلاسبو داده می‌شد.
در آغاز و در پایان آزمایش، وزن، قد و همچنین دور محیط ماهیچه‌های دو سر و
ص: 95
ماهیچه‌های ساق پا اندازه‌گیری شد. بعلاوه ضخامت پوست در تعدادی از نقاط بدن نیز اندازه‌گیری شد تا با در دست داشتن آن مقدار واقعی عضله محاسبه شود. مقدار واقعی عضله بدن به اصطلاح فیزیولوژی «توده لاغر بدن» گفته می‌شود.
تمام دانشجویان در دوره آزمایش رژیم غذایی معمولی و فعالیتهای عادی روزمره خود را داشتند. همه آنها سه بار در هفته وزنه‌برداری می‌کردند.
در انتهای هفته ششم نتیجه آزمایش که با طرح تست کور مضاعف اجرا شده بود، اختلاف محسوسی بین دو گروه مورد آزمایش نشان داد. دور ماهیچه‌های دو سر گروه آزمایش که به آنها مکمل پیکولینات کروم داده شده بود در حدود 4/ 1 سانتی متر افزایش یافته درحالی‌که دور ماهیچه‌های دو سر گروه گواه که به آنها پلاسبو داده شده فقط 17/ 1 سانتی متر اضافه شده بود. و همچنین به دور ماهیچه‌های ساق پا گروه آزمایش که به آنها پیکولینات کروم داده شده به‌طور متوسط 12/ 1 سانتی متر اضافه شده در صورتی که در گروه گواه به‌طور متوسط فقط 8/ 0 سانتی متر افزوده شده بود. وزن بدن گروه آزمایشی که به آنها ترکیب کروم داده شده به‌طور متوسط در حدود 75/ 4 پوند در صورتی که وزن بدن گروه گواه فقط به‌طور متوسط 5/ 2 پوند اضافه شده بود.
نکته جالب این است که گروهی که به آنها کروم داده شده بود در مدت آزمایش در حدود 22 درصد چربی بدن را از دست داده بودند ولی گروه گواه به‌طور متوسط فقط 7 درصد چربی بدن آنها کاهش یافته بود. ممکن است تعجب کنید که چطور ممکن است در یک دوره‌ای چربی بدن شخصی کاسته شود و در همان دوره وزن بدنش اضافه شده باشد. ولی نکته در اینجاست که در این تغییرات چنانکه شرح داده شد به عضله افزوده شده و از چربی کاسته شده است و وزن عضله افزوده شده بیشتر از وزن چربی کاسته شده است.
آزمایشهای دیگری در همین زمینه با نتایجی مشابه انجام شده است. با قبول اینکه این آزمایش تنها تجربیاتی ناکافی و مقدماتی است، ولی قراین نیرومندی به دست
ص: 96
می‌دهد که پیکولینات کروم را می‌توان به عنوان مکمل جایگزین استروئیدهای انابولیک یا به عبارت دیگر استروئیدهای محرک رشد یا استروئیدهای محرک جذب بیشتر مواد غذایی از خون مصرف نمود و ضمنا از این آزمایش به نظر می‌رسد که مصرف پیکولینات کروم بهترین روش مبارزه با چاقی است.
برای اینکه به نقش فعالیت بیولوژیکی پیکولینات کروم در مبارزه با چاقی پی برده شود، جا دارد کمی درباره آثار فیزیولوژیکی هورمون انسولین بر هیدارتهای کربن مواد غذایی بحث شود.
هیدراتهای کربن در شکل گلوکز خون، از مهمترین منابع متابولیسم انرژی برای بدن بخصوص مغز می‌باشند و در تحریک مغز برای کنترل اشتها و بخصوص کنترل میل زیاد به قند نیز بسیار مؤثرند. زیرا با خوردن قند بدن عکس العمل نشان داده و تولید و ترشح هورمون انسولین برای جذب آن آغاز می‌شود. البته این در مواردی است که لوزالمعده وضع طبیعی و سالم خود را داشته باشد و الا در مواردی که به علت دیابت یا شرایط دیگر لوزالمعده مشکل دارد. این عکس العملهای طبیعی مختل می‌شود در حالت سلامتی پس از خوردن و جذب هیدراتهای کربن، هورمون انسولین روند سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد. زیرا باعث می‌شود که چربی قهوه‌ای بدن با کفایت بیشتری کارساز باشد و عمل کند.
چربی قهوه‌ای بدن نوع مخصوصی نسوج چرب است که از زیر گردن شروع و تا قسمتهای پایین پشت ادامه می‌یابد و این چربی در تمام افراد به یک میزان نیست.
چربی قهوه‌ای باعث می‌شود که چربیهای خوراکیها که وارد بدن می‌شوند به حرارت تبدیل شده و در نتیجه جمع نشوند.
مکانیسمهای متعددی موجب می‌شود که پیکولینات کروم به حذف چربی بدن کمک کند اولا کارسازی انسولین را افزایش می‌دهد و در نتیجه میل زیاد به قند کاهش می‌یابد. ثانیا قند خون را خیلی بهتر تنظیم می‌کند و روند سوخت و ساز بدن را تقویت
ص: 97
می‌نماید و در مغز، پیکولینات کروم در ساختن ماده سروتونین 176] به مغز کمک می‌کند.
سروتونین ضمن آثار مفید متعددی که دارد در کنترل میل زیاد به قند نیز مؤثر است.
بعلاوه وجود و حضور پیکولینات کروم در بدن برای اصلاح و تنظیم کار غده تیروئید نیز کمک می‌کند. غده تیروئید در روند سوخت و ساز بدن نقش بسیار بااهمیتی دارد.
در آخر پیکولینات کروم فعالیت پمپ سدیم بدن را تحریک می‌کند. پمپ سدیم قسمت عمده کالری روزانه بدن را مصرف می‌کند و همچنین مسئول حفظ تعادل سدیم پتاسیم در بدن است.

نتیجه

طبق بررسی که در امریکا شده مقدار کروم مصرفی 9 نفر از هر 10 نفر امریکایی زیر مقدار لازم است. غذاهای آنها اغلب خالی از کروم است. برای مثال تمام مواد معدنی شکر سفید از جمله کروم در جریان سفید شدن به سبب حرارت فوق العاده زیاد که به آن داده می‌شود از دست می‌رود. و چون شکر برای جذب در بدن احتیاج به کروم دارد لذا با خوردن شکر سفید تعادل کروم در بدن به هم می‌خورد به همین دلیل مصرف شکر سفید بخصوص برای افراد مسن تجویز نمی‌شود. بهتر است که از شکر قهوه‌ای استفاده شود که مواد معدنی طبیعی آن از دست نرفته است. شکر سفید تصفیه شده نه تنها عاری از مواد معدنی طبیعی نیشکر و یا چغندر قند است و طبعا کروم آن نیز از دست رفته بلکه با خوردن آن، کروم موجود در بدن نیز تحلیل می‌رود زیرا جذب شکر سفید احتیاج به کروم دارد.
ص: 98

چکیده

خواص عنصر کروم برای سلامت بدن انسان:
- کروم در رشد عضله‌ها مؤثر است؛
- روند رشد بچه‌ها و جوانان را افزایش می‌دهد؛
- چربی بدن را کاهش می‌دهد و نرخ سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد؛
- رسوب چربی و کلسترول را در رگها کاهش می‌دهد؛
- التیام زخمها را تسریع می‌کند و احتمال عفونی شدن زخمها را کاهش می‌دهد؛
- میزان تحمل بدن را به قند اصلاح می‌کند و در نتیجه احتمال ابتلای به دیابت را کاهش می‌دهد؛
- با چاقی مبارزه می‌کند؛
- برای جلوگیری از فشار خون مؤثر است.

منابع آلی طبیعی کروم

دانه‌های کامل غلات، روغن ذرت طبیعی، مخمر آب جو و همچنین گوشت قرمز، جوجه، زرده تخم‌مرغ و اعضای داخل بدن نظیر جگر، قلوه، دل، مغز، شکمبه‌ها و ...
از نظر مکملها توصیه این است که از شکل ترکیبات فعال آن مصرف شود نظیر پیکولینات کروم.
مصرف روزانه، برای اشخاص بالغ خیلی کم و در حدود 200- 50 میکروگرم است که باید زیر نظر و با تجویز پزشک برای مواردی که پزشک لازم تشخیص می‌دهد باشد.
ص: 99

خواص و کاربرد سلنیوم آلی در درمان بیماریها منابع طبیعی و گیاهی سلنیوم

سلنیوم چیست؟

سلنیوم یکی از مواد معدنی اساسی و ضروری است که در تأمین سلامتی انسان و حیوان نقش مهمی دارد. این عنصر را در سال 1817 شیمیدان سوئدی به نام‌Jons Jakob Berzilius کشف کرد و نام آن را سلنیوم (الهه ماه-Selene ) گذارد.
عنصر سلنیوم معمولا در اغلب خاکها وجود دارد و از طریق ریشه جذب گیاهان می‌شود و از راه خوراکیهای گیاهی که به مصرف خوراک انسان و موجودات زنده می‌رسد وارد بدن می‌گردد.
چون انسان موجودی همه چیز خوار است (گوشت‌خوار و گیاه‌خوار) عده‌ای فکر می‌کردند مقدار سلنیوم لازم، از طریق گیاهان و سایر فرآورده‌ها به بدن می‌رسد، ولی این نظر درست نیست زیرا در مناطق زیادی از جهان، خاکهای زراعی از نظر سلنیوم فقیرند و در نتیجه گیاهانی که در این خاکها می‌رویند فاقد مقدار کافی سلنیوم برای بدن انسان‌اند.
تا قبل از سال 1957 اهمیت سلنیوم در دانش تغذیه به قدر لازم شناخته نبود و سلنیوم در ردیف مواد مغذی ضروری و اساسی بدن محسوب نمی‌شد. ولی در آن
ص: 100
سال برای اولین بار دکترKlaus Schwarz این عنصر را به عنوان یک ماده مغذی اساسی و ضروری برای بدن حیوان معرفی کرد و پس از آن حدود 16 سال دیگر طول کشید تا بررسیهای دیگری نشان داد که این عنصر از عناصر ضروری و لازم برای سلامت کامل انسان نیز هست. این شناسایی ابتدا برای اولین بار در دانشگاه ویسکانسین توسط دکترJohn Rotruck و همکارانش به عمل آمد که طی تحقیقاتی نشان دادند که عنصر سلنیوم در مولکولهای یک آنزیمی به نام 177](GPX) جذب می‌شود و این آنزیم برای حفظ و حمایت گلبولهای قرمز و جدار سلولها، در مقابل آثار خطرناک پروکسایدهای 178] محلول، لازم و ضروری است.
به‌طور خلاصه عنصر سلنیوم از ضد اکسیدکننده‌های بسیار مؤثر است. این کشف مانند نوری بود که معلوم و روشن ساخت چرا سلنیوم انسان را در مقابل سرطان و عوارض قلبی و آرتروز و پیریهای زودرس حفظ می‌کند.

ارتباط سلنیوم با سرطان

تحقیقات علمی متعددی یک حقیقت ساده ولی خیلی مهم را تأیید می‌نمایند. زیرا در تمام آنها نشان داده شده که سلنیوم از سرطان جلوگیری می‌نماید. و قراین و شواهد علمی وجود دارد که در برخی موارد سلنیوم حتی موجب درمان سرطان شده است. و با قبول این حقیقت که سلنیوم شفابخش انواع سرطانها نیست ولی شواهد علمی نشان می‌دهد که با احتمال زیاد در کاهش خطر ابتلای به سرطان در جوامع بزرگ مؤثر است.
سلنیوم عملا تمام خواصی را که یک عامل برای مؤثر بودن در پیشگیری از سرطان لازم دارد، داراست و آثار حمایتی خود را از طریق مکانیسمهای مختلف یعنی از طریق سلولها و هسته سلولی و تمام بدن اعمال می‌کند. برای مثال در سطح هسته سلولی
ص: 101
خاصیت ضد موتاسیون بودن سلنیوم عمل می‌کند و از فعالیت تومورزایی و ویروسهای تومورزا جلوگیری می‌کند. و در سطح سلولی توانایی مصرف اکسیژن را در سلولها افزایش می‌دهد و در نتیجه متابولیسم سرطانزاها را تغییر می‌دهد و از این راه از وارد شدن آسیب به سلولها در اثر اکسیده شدن جلوگیری می‌کند. بعلاوه سلنیوم فرآیند تقسیم سلولی را بطئی می‌کند و به این ترتیب در جریان تولیدDNA جدید کمتر اشتباه و بی‌نظمی رخ می‌دهد زیرا وقت و زمان بیشتری برای ترمیم در اختیار سلول خواهد بود.
در مورد اهمیت سلنیوم در رژیم غذایی، تحقیقات متعددی انجام گرفته از جمله تحقیقاتی است که گزارش نتایج آن در مجله‌Lancet ، جولای 1983 منتشر شده است. این تحقیقات به سرپرستی دکترDr W .C .Willett و همکارانش در مراکز مختلف تحقیقاتی و آموزشی از جمله در دانشگاههای هاروارد و جان هاپکینز و دوک و دانشگاه تکزاس انجام شده است.
در این تحقیقات نمونه‌های خون 4480 نفر مرد در 14 ناحیه مختلف امریکا در سال 1973 گرفته شده است. در آن تاریخ در هیچ‌یک از مردان مورد آزمایش نشانه‌ای از سرطان دیده نشده بود.
این نمونه‌ها در محل مناسبی در آزمایشگاهها برای بررسی و مقایسه تغییرات نگهداری می‌شد. در طول 5 سال بعد از شروع آزمایش 111 مورد سرطان در بین داوطلبان مورد آزمایش مشاهده شد. محققان نمونه‌های خون این 111 نفر را که قبلا گرفته و در آزمایشگاه نگهداری کرده بودند از آزمایشگاه خارج کرده و با نمونه‌های خون 210 نفر مرد دیگری که از نظر سن و جنس و نژاد و سابقه اعتیاد با 111 نفر که مبتلا به سرطان شده بودند انطباق داشتند، مقایسه و بررسی نمودند.
در این مقایسه میزان و سطح تعدادی از مواد مغذی و سایر فاکتورهای موجود در خون این دو گروه یعنی گروه سرطانی و گروه سالم باهم مقایسه شد. از بین تمام موارد
ص: 102
مقایسه یک اختلاف محسوس بسیار مورد توجه محققان قرار گرفت. «خطر ابتلا به سرطان برای افرادی که خون آنها دارای مقدار سلنیوم کم بود دو برابر بیشتر افرادی بود که خون آنها دارای بیشترین مقدار سلنیوم بود» در این آزمایش منظور از مقدار سلنیوم کم میزان سلنیوم موجود در خون 5/ 1 افراد گروه که از نظر سلنیوم در پایین‌ترین سطح قرار داشتند، منظور از مقدار سلنیوم زیاد نیز مقدار سلنیوم موجود در خون 5/ 1 افراد گروه که از نظر سلنیوم در بالاترین سطح قرار داشته‌اند است.
تحقیق وسیع و گسترده دیگری که در این مورد انجام شد طرح تحقیق کارلیای شمالی 179] بود که در فنلاند در دانشگاه‌Kuopio اجرا شده است.
در این دانشگاه دکترDr Jukkat Salonen و همکارانش 12155 نفر فنلاندی را طی چندین سال تحت بررسی قرار دادند. در آغاز آزمایش از کلیه داوطلبان نمونه‌های خون گرفته و نگهداری شد. 4 سال پس از آغاز آزمایش 51 نفر از داوطلبان در اثر سرطان فوت کردند. نمونه‌های اولیه خون، این 51 نفر با نمونه‌های خون تعداد دیگری از گروه که از نظر سن- جنس- نژاد و اعتیاد به دخانیات مشابه 51 نفر بودند مقایسه گردید. در این مقایسه نیز فاکتورهای متعددی در خون مورد مطالعه قرار گرفت ولی این بار مقدار سلنیوم و ویتامین‌E خون هر دو در مقایسه مورد توجه قرار داده شدند.
در این آزمایش محققان به نتایج جالبی برخورد کردند.
خطر ابتلای به سرطان منتهی به مرگ برای 3/ 1 افراد مورد بررسی که سلنیوم خون آنها زیر 47 میکروگرم در لیتر بود به نسبت 5 به 1 بیشتر از افرادی بوده است که سلنیوم خون آنها بیشتر بوده است. یافته مهمتر این آزمایش این بوده است که خطر ابتلای به سرطان منتهی به مرگ برای افرادی که سلنیوم خون آنها کم و ناکافی و در عین حال ویتامین‌E خون آنها نیز کم بوده است در مقایسه با آنهایی که سلنیوم و
ص: 103
ویتامین‌E خون آنها بیشتر و در سطح بالاترین مقدار مربوط به 3/ 2 افراد گروه یا بیشتر از 47 میکروگرم سلنیوم بوده است، به نسبت 4/ 11 به 1 می‌باشد. علاوه بر مطالعات فوق در تجربه‌های دیگری اثر سلنیوم برای درمان سرطان نیز موفقیت‌آمیز بوده است.
یکی از این موارد تجربه‌ای است که از طرف‌R .Donaldson از بیمارستان‌St Louis Veterans Administration Hospital به مؤسسه ملی سرطان امریکا گزارش شده است.
در این گزارش آمده است که دکتر دونالدسن 140 نفر بیمار را تحت بررسی قرار داده است. کلیه این 140 نفر قبل از شروع آزمایش معاینه دقیق شده و تأیید شده است که مبتلا به سرطان هستند. با اینکه تعدادی از این بیماران از نظر پزشکی پیش‌بینی می‌شد که فقط ممکن است چند هفته دیگر زنده باشند ولی 4 سال پس از آغاز مطالعات دکتر دونالدسن آنها همه زنده بودند و هیچ گونه علامتی دال بر ابتلای به سرطان در آنها دیده نمی‌شد. دکتر دونالدسن صریحا و صادقانه در گزارش خود اعلام می‌کند با اینکه تمام بیماران تحت نظر او شفا نیافتند ولی در مورد همه آنها تومورها کوچکتر شده و درد نیز کمتر شده است. در این گزارش آمده است که در برنامه درمان، دکتر دونالدسن علاوه بر سلنیوم از مکملهای ضد اکسیدکننده‌ها نظیر ویتامین‌A E (به شکل بتا کاروتن) نیز تجویز و مصرف کرده است.

نقش سلنیوم در بیماریهای قلبی

ضمن تحقیقات وسیع متعددی اثر حمایتی و درمانی سلنیوم برای بیماریهای قلبی نشان داده شده است. از جمله در سال 1976 دکترDr Ray Shamberger وDr Charles Willis که هر دو در کلینیک کلیولاند کار می‌کردند، در تحقیقات خود دریافتند که ساکنین مناطقی که در خاک آنجا مقدار سلنیوم کم و ناکافی است سه برابر بیشتر از ساکنین مناطقی که خاکش دارای سلنیوم کافی است مبتلا به بیمارهای قلبی می‌شوند.
ص: 104
در تحقیق دیگری دکترDr Bjorksten کشف نمود که در فنلاند در بخشهایی که در آب مشروب آنها 1/ 0 قسمت در میلیون(PPM) [180] سلنیوم وجود دارد مرگ در اثر بیماریهای قلبی در اشخاص بین 64- 15 سال سن فقط 1 در 1730 نفر بوده است درحالی‌که در بخشهایی که در آب مشروب آنها فقط 5% قسمت در میلیون(PPM) سلنیوم بوده نرخ مرگ‌ومیر در اثر بیماریهای قلبی در اشخاصی در همان سنین یاد شده یک در 224 نفر بوده است.
در یک تحقیق دیگر به سرپرستی دکترDr Jukka Salonen در سال 1972 در فنلاند نمونه‌های خون حدود 11000 نفر فنلاندی که هیچ عارضه قلبی نداشتند گرفته شد. این نمونه‌ها خیلی با مراقبت و دقت در محل مناسبی برای تجزیه و تحلیلهای بعدی نگهداری و طی هفت سال بعد 367 نفر از افراد تحت بررسی از نوعی حمله قلبی رنج برده و یا در اثر حمله قلبی فوت کردند.
سپس نمونه‌های خون این افراد با نمونه‌های خون 367 نفر دیگر که با همان شرایط، جنس، نژاد و وضع زندگی بودند و هیچ عارضه قلبی نداشتند مقایسه شد.
تجزیه و تحلیل این مقایسه نشان دهنده یک اصل کلی است. مقدار متوسط سلنیوم نمونه خون گروه آزمایشی در مقایسه با نمونه‌های خون افراد گروه گواه خیلی کمتر بوده است. و در حقیقت نمونه‌های خونی که کمتر از 45 میکروگرم در لیتر سلنیوم داشته‌اند ریسک مبتلا شدن به بیماری قلبی در آنها 3- 2 برابر بیشتر از اشخاصی بوده که مقدار سلنیوم نمونه‌های خون آنها بیشتر بوده است.
در تحقیق دیگری نشان داده شده است اشخاصی که دارای مقدار سلنیوم بالایی در خون باشند کمتر دچار ناراحتی رسوب کلسترول زیاد در شریانها می‌شوند.
ص: 105

اثر سلنیوم در مبارزه با آرتروز

اولین گزارشهایی که دانشمندان در مورد آثار مثبت سلنیوم برای کاهش درد آرتروز دادند در سال 1980 منتشر شده است و متعاقب این اظهارنظرها تحقیقات متعدد و گسترده‌ای در نقاط مختلف جهان انجام گردیده که در همه آنها در مورد آثار مثبت سلنیوم روی ناراحتیهای آرتروز مهر تأیید گذارده شد. یکی از این تحقیقات را در اسکاندیناوی دکترDr .U .Tarp انجام داد. این محقق با همکاری عده‌ای دیگر از دانشمندان نمونه‌های خون 87 نفر بیمار مبتلا به آرتروز روماتیسمی را گرفته و مقدار سلنیوم موجود خون آنها را باهم مقایسه کردند. در این مقایسه کمترین میزان سلنیوم متعلق به بیمارانی بود که مبتلا به شدیدترین نوع آرتروز روماتیسمی فلج‌کننده بوده و مدتهای درازی این ناراحتی را داشته‌اند. درحالی‌که بیمارانی که مبتلا به آرتروز روماتیسمی ملایمی بوده و مدت کوتاهی این عارضه را داشته‌اند مقدار سلنیوم خون آنها بالاترین مقدار در بین 87 نفر بوده است ولی به‌هرحال مقدار سلنیوم موجود در خون این گروه از مقدار سلنیوم موجود در خون افراد سالم کمتر بود.
در موارد متعددی از سلنیوم برای درمان آرتروز روماتیسمی استفاده شده است.
در مورد عده‌ای فقط سلنیوم بتنهایی و در عده‌ای دیگر مصرف سلنیوم توأم با ویتامینهای ضد اکسیدکننده‌ها نظیر ویتامین و و و تزریق گلبول سفید خون تجویز شده است. گزارشهای نتایج تمام این روشهای درمانی آثار مثبت درمان را نشان داده است ولی نتایج استفاده از سلنیوم و ویتامینها و تزریق گلبول سفید از همه بیشتر موفقیت‌آمیز بوده است.

انواع سلنیوم مصرفی

درست است که سلنیوم در رژیم غذایی دارای آثار مثبت است که شمه‌ای از آن در این بحث ذکر شد ولی باید توجه شود که انواع سلنیوم دارای آثار متفاوتی است.
سلنیوم به انواع و شکلهای مختلفی در بازار دارویی عرضه می‌شود و شامل املاح
ص: 106
غیر آلی، به صورت مخمر سلنیوم 181] و سلنیوم آلی دارای اسیدهای آمینه می‌باشد.
طبق اصلی کلی که عناصر طبیعی آلی همیشه آثار درمانی بیشتری دارند، سلنیوم نیز از این قاعده کلی مستثنی نیست و مصرف سلنیوم آلی نیز از نظر هماهنگی با ساختمان بدن انسان همیشه مرجح است. طبیعیترین نوع آلی سلنیوم به نام سلنومتی یونین 182] شناخته می‌شود. ماده سلنومتی یونین از اجزای طبیعی موجود در خوراکیها می‌باشد و خیلی شبیه اسید آمینه ضروری و اساسی متی یونین 183] است با این اختلاف که به جای یک اتم گوگرد، دارای یک اتم سلنیوم می‌باشد. این ماده سلنومتی یونین از سایر اشکال سلنیوم بهتر در بدن انسان جذب می‌شود.

خوراکیهای طبیعی دارای سلنیوم

جرم گندم 184]، سبوس گندم، ماهی تونا، پیاز، گوجه‌فرنگی، سیر و کلم بروکلی. اگر این مواد در رژیم غذایی وارد شده و در درازمدت خورده شوند آثار شفابخشی سلنیوم را منعکس خواهند کرد. و اگر در نظر باشد به صورت مکمل خورده شود باید زیر نظر پزشک باشد و مقدار هر دوز آن 100- 50 میکروگرم تغییر می‌کند که باید با نظر پزشک تعیین شود زیرا دوزهای بیشتر از5 PPM ممکن است در بعضی اشخاص ایجاد مسمومیت نماید.
امید است که با توجه به شرایط خاص اقلیمی و خاک و آب، مصرف مکملهای سلنیوم برای کنترل ناراحتیهای مختلف انسان مورد تحقیق و مطالعه کارشناسان و محققان قرار گیرد و محققان پزشکی و داروسازی با اجرای طرحهای تحقیق علمی که با مشورت کارشناس آمار تهیه خواهد شد، رازهای درمانی این عنصر ارزشمند را برای کاربرد آن در ایران مورد مطالعه قرار دهند.
ص: 107

چکیده

سلنیوم از ضد اکسیدکننده‌های بسیار مؤثر است و برای پیشگیری سرطان و بیماریهای قلبی و آرتروز و پیریهای زودرس مفید است. طبیعی‌ترین نوع آلی سلنیوم به نام سلنومتی یونین می‌باشد.
جرم گندم، سبوس گندم، ماهی تونا، سیر، پیاز، گوجه‌فرنگی و کلم بروکلی دارای سلنیوم هستند.
ص: 109

بتا کاروتن 185] چیست؟ و در چه گیاهان خوراکی وجود دارد؟

خواص درمانی بتا کاروتن

بتا کاروتن یک ترکیب زرد رنگ متمایل به نارنجی است که در بعضی از میوه‌ها و سبزیهایی که به رنگ زرد یا نارنجی هستند نظیر زردآلو، هلو، طالبی، هویج، کدو حلوایی، سیب‌زمینی شیرین و همچنین در سبزیهای سبز تیره نظیر برگ شلغم، اسفناج، انواع کلم سبز تیره (کلم بروکلی، کلم تکمه‌ای) و برگ جعفری یافت می‌شود. البته در سبزیهای تیره رنگ زیر ماسک ماده کلروفیل یا سبزینه گیاهان قرار دارد.
بتا کاروتن یکی از اعضای خانواده ترکیباتی است که آنها را کاروتنوئید[186] می‌نامند بین سایر اعضای این خانواده دو ایزومر دیگر به نامهای آلفا کاروتن 187] و گاما کاروتن 188] و بعلاوه ترکیب دیگری کریپ توکسانتین 189] (که در ذرت و پاپایا وجود دارد) نیز معروف می‌باشند. بتا کاروتن در داخل بدن به ویتامین‌A تبدیل می‌شود. دو ترکیب
ص: 110
آلفا کاروتن و گاما کاروتن نیز در حقیقت از کاروتنها[190] هستند و با بتاکاروتن معمولا در یک نوع مواد خوراکی یافت می‌شوند ولی در تبدیل بتا کاروتن مقدار بیشتری ویتامین‌A تولید می‌شود.
ویتامین‌A ترکیبی است به نام رتینول 191] که فقط در فرآورده‌های حیوانی وجود دارد. واحد اندازه‌گیری که به‌IU یاInternational Unit نشان داده می‌شود برحسب ویتامین‌A یا بتا کاروتن خالص و متبلور تعیین می‌شود و مقدار آن به شرح زیر است.
10/ 3 از یک میکروگرم ویتامین‌A خالص مساوی است با یک واحد بین‌المللی.
و 10/ 6 از یک میکروگرم گرد خالص بتا کاروتن برابر است با یک واحد بین‌المللی.
نکته مهم این است که معمولا تمام مقدار کاروتن موجود در مواد غذایی که انسان می‌خورد در بدن تبدیل به ویتامین‌A نمی‌شود، قسمتی از آن از مجاری هاضمه گذشته و دفع می‌شود و قسمتی عینا داخل خون می‌شود و فقط قسمتی از آن در روده و کبد تبدیل به ویتامین‌A می‌شود.
تبدیل بتا کاروتن به ویتامین‌A در دو نقطه بدن انجام می‌گیرد. در مخاط روده کوچک و در کبد. در روده کوچک قسمت عمده این تبدیل در جریان جذب انجام می‌گیرد ولی کبد، بتا کاروتن در حال گردش در خون را تبدیل می‌کند. قسمتی از بتا کاروتن که در جریان جذب روده‌ای تبدیل به ویتامین‌A نمی‌شود و در چربیهای زیر جلدی ذخیره می‌شود تا در موقع ضرورت به مصرف برسد.
ص: 111

اهمیت ویتامین‌A

ویتامین‌A برای نگهداری و حفظ سلولهای جلدی نسوج لایه خارجی پوست و مخاط نظیر مخاط دهان و سایر حفره‌های بدن شامل مخاط مجاری هاضمه، مجاری تنفسی و مجاری ادراری تناسلی به کار می‌رود. بعلاوه غدد ترشحی نظیر غده اشک و غدد هاضمه نیز از انواع ویژه‌ای از سلولهای بشره‌ای تشکیل شده‌اند و در مواردی که جذب ویتامین‌A کمتر از مقدار لازم باشد سلولهای بشره‌ای فوق خشک می‌شوند و بشره پوسته پوسته شده و می‌ریزد. پوست بدن نیز که در حالت عادی سلامتی نرم و مرطوب و لطیف است، در حالت کمبود ویتامین‌A خشک و سخت و خشن می‌شود.
وجود ویتامین‌A در بدن از جهات دیگری نیز بسیار مهم است، زیرا تحقیقات نشان داده است که وجود مقدار کافی ویتامین‌A در بدن برای حفظ حالت عادی و سلامت سلولها و مبارزه با مواد شیمیایی سرطانزا که می‌توانند موجب تکثیر غیر عادی سلولها و تبدیل سلولها به سلولهای سرطانی شوند، بسیار اهمیت دارد.
پوشش مخاطی بدن سدی در مقابل حمله باکتریها و ویروسها و عوامل سرطانزا می‌باشد. و اگر در ساختمان و فعالیت مخاطها در اثر کمبود حضور ویتامین‌A اختلالی حاصل شود مقاومت مخاطها را در برابر میکروبهای بیماری‌زا بسیار کاهش می‌دهد. و ممکن است عفونتهای شدیدی در چشم و مجاری تناسلی ایجاد شود.
تبدیل بتا کاروتن به ویتامین‌A در بیماریهای روده‌ای، کبدی، کلیه‌ای و دیابت با زحمت و ناکافی انجام می‌گیرد. بعلاوه هنگامی که غده تیروئید خوب کار نکند، بتا کاروتن نمی‌تواند به ویتامین‌A تبدیل شود و بیمار مبتلا به نارسایی تیروئیدی، نشانه‌هایی از کمبود ویتامین‌A خواهد داشت. از طرف دیگر کمبود ویتامین‌A کار ترشحات غده تیروئید را کاهش می‌دهد که در این موارد با خوردن ویتامین‌A حیوانی ممکن است روند طبیعی خود را بازیابد.
ص: 112
ویتامین‌A همچنین برای حمایت غده تیموس 192] و ممانعت از کوچک شدن و ضعیف شدن آن نقش مهمی دارد. بعلاوه برای حفظ بینایی چشم بخصوص در شب کارساز است زیرا در میان تمام نسوج بدن ساختمان شبکیه چشم بیش از سایر قسمتها دارای ویتامین‌A می‌باشد. از ترکیب این ویتامین با پروتئین رنگ ارغوانی خاصی بوجود می‌آید که آن را ارغوان دید می‌نامند.[193] و نقش اساسی در فرآیند دید چشم دارد.
برای سنتز و ساختن پروتئین، ویتامین‌A مهم است بنابراین در فرآیند رشد بدن نقش دارد. این ویتامین از ضد اکسیدکننده‌هاست و لذا به حفظ و حمایت از غشای سلولی در مقابل اکسیدکننده‌های ناخواسته کمک می‌کند. همچنین برای پوسته غده آدرنال 194] و سنتز هورمون استروئید وGluconegenesis [195] و سنتز موکوپولی ساکارید[196] و رشد استخوان و نگهداری و حفظ ما یلین 197] و غشاها نیز لازم است.

اهمیت بتا کاروتن و امتیاز آن بر ویتامین‌A حیوانی

درست است که بتا کاروتن می‌تواند به ویتامین‌A تبدیل شود و از این جهت مورد توجه می‌باشد ولی شأن و جلال بتا کاروتن خیلی بیشتر از ویتامین‌A است. زیرا بتا کاروتن را می‌توان بدون دغدغه عوارض جانبی در درازمدت و به میزان نامحدود مصرف کرد در صورتی که ویتامین‌A این‌طور نیست و مصرف آن فقط به میزان محدود مجاز است و مصرف زیاد آن ایجاد مسمومیت می‌کند. لذا در مورد پیشگیری سرطان، مصرف بتا کاروتن به ویتامین‌A ترجیح دارد.
ص: 113
بتا کاروتن در درازمدت بیش از ویتامین‌A به قسمتهای وسیعی از بدن راه می‌یابد.
بنابراین بیشتر از ویتامین‌A در حمایت بدن نقش دارد.
قسمتی از بتا کاروتن که به ویتامین‌A تبدیل نشده باشد در بدن برای آینده ذخیره می‌شود. برخلاف ویتامین‌A که اگر بیش از حد مجاز مصرف شود مسموم‌کننده است، بتا کاروتن حتی در مواردی که خیلی زیاد مصرف شود هیچ گونه علایم مسمومیت نشان نمی‌دهد و بتا کاروتن البته در ردیف مواد مغذی اساسی و ضروری نیست ولی به عنوان منبع تولید ویتامین‌A می‌توان آن را در ردیف مواد مغذی ضروری و اساسی به حساب آورد. بخصوص از وقتی که تحقیقات، خاصیت مهم بتا کاروتن در مورد ضد تومور بودن آن را نشان داده است کم‌کم در ردیف ترکیبات بسیار مهم و ضروری درآمده است و تا قبل از سال 1926 تحقیقات پراکنده زیادی در مورد رابطه بین کمبود بتا کاروتن یا ویتامین‌A با سرطان انجام شده بود ولی پزشکان دنیا توجه چندانی به آن نداشتند. ولی در سال 1982 که گزارش آکادمی ملی علوم امریکا با عنوان «رابطه رژیم غذایی با سرطان» منتشر شد، سرآغازی برای توجه محافل پزشکی جهان به این امر مهم بود.
تحقیقاتی که قبلا انجام می‌شد اغلب روی موشهای آزمایشگاهی بود و در همه آنها نشان داده می‌شد که بتا کاروتن، فعالیت ضد تومور دارد ولی در سال 1975 دکترDr .E .Bjeike از مرکز مطالعات نروژ نتایج 5 سال مطالعه و تحقیقاتش را که روی 8278 نفر مرد سیگاری انجام شده بود منتشر کرد. در این مطالعات نشان داده می‌شد که 74 درصد مردان مبتلا به سرطان ریه در بین 3/ 1 افراد مورد مطالعه که کمترین مقدار ویتامین‌A را معمولا مصرف می‌کرده‌اند دیده شده است. او همچنین نتیجه گرفته بود که ویتامین‌A بخصوص به افراد سیگاری که در شهرها زندگی می‌کنند کمک می‌کند و ساکنین شهرهایی که ویتامین‌A خیلی کم مصرف می‌کنند سه برابر بیشتر از ساکنین شهرهایی که معمولا مصرف ویتامین‌A در غذاهای آنها کافی است مبتلا به سرطان می‌شوند.
ص: 114
در 1976 دکترDr Alex Sakula از بیمارستان‌Red Hill در انگلستان، در تحقیقاتش مشاهده کرد که میزان ویتامین‌A خون در 28 نفر از بیمارانش که مبتلا به سرطان برونشی هستند، کمتر از مقدار معمول است.
دکترDr .Bernard P .Lane از دانشگاه ایالتی نیویورک نسوج مجرای تنفسی 200 نفر را برای مدت 3 هفته در معرض مواد سرطانزا قرار داد، و مشاهده نمود که در اثر درمان با ویتامین‌A تغییرات سرطانی حاصله روند معکوس پیدا کرد. در سال 1981 مجله معروف پزشکی بریتانیا به نام‌Lancet گزارشی منتشر کرد که دکترDr .Nicholas Wald و همکارانش در تحقیقاتی نشان داده‌اند که متوسط مقدار ویتامین‌A در خون تمام افراد داوطلب مورد آزمایش که مبتلا به انواع سرطان بوده‌اند محسوسا کمتر از متوسط مقدار ویتامین‌A خون افراد سالم بوده است. و اختلاف بین این دو میانگین برای افراد مبتلا به سرطان ریه خیلی بیشتر بوده است.
در سال 1981 دکترModan و همکارانش تحقیق جالبی را گزارش دادند. در این تحقیق رژیم غذایی 406 نفر بیمار مبتلا به سرطان معده و 812 نفر اشخاص سالم را بررسی کردند و مشاهده شد که ارتباط معنی‌داری بین مصرف بتا کاروتن و کاهش خطر سرطان وجود دارد.
به دنبال آن در سال 1981 دکترEli Seifter از دانشکده پزشکی آلبرت انیشتین، آخرین اطلاعات علمی را از نتیجه تحقیقات مداومش در مورد آثار ویتامین‌A و بتا کاروتن در سرطان اعلام داشت. دکتر شیفتر و همکارانش طی 15 سال فعالیت ضد تومور ویتامین‌A را در موشهای آزمایشگاهی به‌طور روشن اعلام نمودند. و به علت مسمومیت ویتامین‌A در درازمدت، مصرف بتا کاروتن را بجای ویتامین‌A معمول داشتند. دکتر شیفتر در گزارش خود اضافه نموده است بهترین نتیجه را وقتی گرفته است که به موازات مصرف بتا کاروتن بیماران را تحت پرتو درمانی نیز قرار داده است.
در موشهایی که تحت این روش درمان شده‌اند تمام تومورها بکلی از بین رفته و تا دو ماه پس از قطع درمان هیچ علامت رشد مجدد تومورها دیده نشده است فقط در یکی
ص: 115
از موشها رشد مجدد تومور دیده شده و ظرف یک سال نیز آن موش مرده است. دکتر شیفتر تأکید می‌کند که تجویز بتا کاروتن در مورد جلوگیری از رشد تومور و رشد مجدد تومور خیلی مؤثر است بخصوص اگر همراه با پرتو درمانی باشد، اثر آن خیلی بیشتر می‌شود. از آن زمان به بعد مصرف ویتامین‌A به علت مسمومیت‌زایی آن در درازمدت، بتدریج از رونق افتاده و بیشتر از بتا کاروتن استفاده می‌شود. زیرا مصرف بتا کاروتن حتی به مقدار زیاد و در درازمدت هیچ آثار مسمومیت از خود به جای نمی‌گذارد و در عین حال برای پیشگیری سرطان و در مواردی درمان آن مؤثر است.
در خاتمه با توجه به تحقیقات بی‌شماری که طی یک قرن درباره تأثیر ترکیب مفید بتا کاروتن در پیشگیری از سرطان و در مواردی حتی برای درمان سرطان دارد که فقط قسمت محدودی از آنها در اینجا ذکر شد. جا دارد که از این موهبت الهی که به‌طور طبیعی در سبزیها و گلها و میوه‌ها و گیاهان به مقدار فراوان وجود دارد، در رژیمهای غذایی استفاده شود.
مقدار ویتامین‌A (حاصل از بتا کاروتن) در یک صد گرم گیاهان غنی از ویتامین‌A
اسفناج خام‌IU 8100
اسفناج پخته‌IU 8100
اندیو خام‌IU 2300
سبزی بولاغ اوتی خام‌IU 4900
پاپایاIU 1700
ترشک درشت خام‌IU 12900
ترشک درشت پخته‌IU 10800
تره تیزک‌IU 9300
جعفری خام‌IU 8500
برگ چغندرIU 5100
ص: 116
طالبی‌IU 3400
خردل سبز خام‌IU 7000
خردل سبز پخته‌IU 5800
سیب‌زمینی شیرین‌IU 8800
برگ شلغم خام‌IU 7600[198]

معارف گیاهی ؛ متن‌ج‌8 ؛ ص116
فل قرمز خام بی‌تخم‌IU 21600
برگ کاسنی‌IU 4000
کاهو معمولی‌IU 1900
کدو حلوائی‌IU 3700
کلم بروکلی و تکمه‌ای‌IU 4000
هویج خام‌IU 11000
هلو خام‌IU 1400
زردآلوIU 2700
خرمالو رسیده‌IU 2700
مقدار ویتامین‌A در فرآورده‌های حیوانی در صد گرم
کره‌IU 3300
پنیر چرب‌IU 1100
روغن حیوانی‌IU 4080
جگر گاو پخته یا کباب‌IU 53400
جگر گوساله پخته‌IU 32700
جگر گوسفندIU 74500
جگر مرغ و خروس‌IU 12300
ص: 117
مقدار لازم روزانه برای فرد بالغ در روایتهای مختلف 7000- 3000 واحد بین‌المللی ویتامین‌A از بتا کاروتن است ولی به‌طور کلی محدودیت ندارد.

چکیده

بتا کاروتن از ضد اکسیدکننده‌های قوی است و برای مقابله با سرطان، کمک به حفظ بینایی چشم و ... مفید است. در عده‌ای از میوه‌ها و سبزیها به رنگ زرد متمایل به نارنجی نظیر زردآلو، طالبی، هویج، کدو حلوایی و سیب‌زمینی شیرین و همچنین در سبزیهای به رنگ سبز تیره نظیر برگ شلغم، اسفناج، انواع کلم سبز- (کلم بروکلی، کلم تکمه‌ای) و ... یافت می‌شود. آن را می‌توان به مقدار نامحدود و در درازمدت بدون هیچ عوارضی مصرف نمود.
ص: 119